Tag Archive for: problemy w związku

„Czuję się nieważna/y dla swojego partnera/ki” – dość często słyszę takie stwierdzenie od pacjentów w trakcie terapii. Zaraz za tym ciśnie na usta się kolejne pytanie pacjenta: „I co mam z tym zrobić? Co by Pani zrobiła na moim miejscu?”

Mam tu na myśli tych pacjentów, którzy nie potrafią budować relacji lub wchodzą w związki, w których czują się samotni lub krzywdzeni – to trochę tak, jakby to, czego doświadczali w przeszłości wciąż do nich wracało. Siedzi przede mną osoba dorosła – lecz tak naprawdę słyszę wtedy „dziecięcą część”, która poszukuje rodziców.

Dlaczego tak się dzieje? Czy tak musi być już zawsze? O tym będzie poniższy artykuł.

Bezpieczne przywiązanie – jak wpływa na nasze życie?

Jedną z najważniejszych potrzeb emocjonalnych dziecka, która ma znaczący wpływ na jego przyszłość, jest bezpieczne przywiązanie. Obejmuje ono: bezpieczeństwo, opiekę, troskę, akceptację.

John Bowlby, który zajmował się zastosowaniem teorii przywiązania w psychoterapii, definiował przywiązanie jako instynktowną, opartą na mechanizmach biologicznych, głęboką więź uczuciową pomiędzy dzieckiem a opiekunem. Według Bowlby’ego, aby osiągnąć zdrowie psychiczne jest wymagane doświadczenie przez niemowlę i małe dziecko ciepłej, intymnej i nieprzerwanej relacji z matką (lub jej stałym substytutem).

Pojawia się potrzeba akceptacji każdej cząstki dziecka przez matkę oraz poczucie, że choćby nie wiem co się działo, ona zawsze będzie przy dziecku.

Alice Miller rozwija pojęcie tej potrzeby poprzez poczucie bycia kochanym takimi, jakimi jesteśmy, podziwianie, docenianie, tulenie i otaczanie specjalnymi względami.

Jeśli te potrzeby nie zostaną zaspokojone w dzieciństwie, będziemy musieli szukać ich zaspokojenia jako dorośli.

Schemat deprywacji emocjonalnej – co to jest?

Schemat deprywacji emocjonalnej to przekonanie, że moje potrzeby emocjonalne nie są ważne i nie zostaną zaspokojone przez innych. Deprywacja emocjonalna może dotyczyć któregoś z trzech rodzajów potrzeb.

1. Bliskości, ciepła i czułości – w tym przypadku schemat powoduje poczucie, że nie ma nikogo, kto w wystarczający sposób poświęcałby mi uwagę, do kogo mogę się przytulić i kto okazałby mi czułość.
2. Bycia wysłuchanym i zrozumianym – wtedy schemat sprawia, że czuję, że nie ma nikogo kto tak naprawdę by mnie wysłuchał i zrozumiał moje uczucia czy przeżycia.
3. Wsparcia i pokierowania – schemat odzywa się w postaci poczucia, że nikt mnie nie chroni oraz że brak mi kogoś, kto pokierowałby mną i pomógł dokonać właściwych wyborów (choć jednocześnie osoby z tym schematem często same chronią i prowadzą innych).

Deprywacja emocjonalna może dotyczyć tylko jednego z wymienionych obszarów, ale zwykle obejmuje ich więcej.

Istotę schematu deprywacji emocjonalnej najlepiej oddaje postać opuszczonego dziecka, które wierzy, że jest skazane na pustkę i samotność. Nasze wewnętrzne dziecko czuje, że nie ma nikogo, kto naprawdę wsłuchałby się w jego prawdziwe potrzeby. Mimo iż, w jego życiu pojawiają się różne osoby, które chciałyby się nim zaopiekować, jednak trudno mu pozwolić na bliskość.

Jakie są źródła schematu deprywacji emocjonalnej?

Deprywacja emocjonalna często ma swoje źródło w początkowym okresie życia, zanim rozwinęła się jeszcze umiejętność mówienia. Jej rozwój można dostrzec również w późniejszym okresie życia dziecka.

Schemat deprywacji emocjonalnej rozwija się w dzieciństwie jako efekt niezaspokojenia potrzeby ciepła i zaangażowania emocjonalnego ze strony ważnych dla nas osób, braku empatii i zrozumienia, możliwości podzielenia się swoimi przeżyciami, ochrony oraz pokierowania i wskazania drogi.

Kiedy dziecko czuję się nieważne?

Poniżej podam przykłady postaw rodziców, które w odbiorze dziecka mogą być odbierane jako: „moje potrzeby są nie ważne”.

Rodzic obwinia dziecko zamiast wspierać

Gdy dziecko chce wyżalić się albo przychodzi po pomoc, a w odpowiedzi słyszy „trzeba było wcześniej pomyśleć, a nie teraz płakać”, albo „sam jesteś sobie winien!”.

Rodzic sam jawi się jako wymagający wsparcia

Przykładem może być taka sytuacja: ojciec pije, matka ma na głowie całe dom, a któreś z dzieci (czasem najstarsze, choć nie jest to regułą) widząc to wszystko zaczyna odciążać matkę, stając się przedwcześnie dorosłe i odpowiedzialne. Inną historią, którą słyszałam od pacjentki, jest to np. ojciec po zawale, którego nie można stresować; nadmiernie wrażliwa matka, z którą trzeba obchodzić się jak z jajkiem, bo inaczej zaczyna płakać.

Rodzice nie poświęcają dziecku wystarczającej ilości czasu i uwagi

Rodzic może spędzać czas z dzieckiem, ale nie zajmować się nim (np. być obok, ale rozmawiać przez telefon, czytać książkę itp.), bądź też w ogóle nie być obecni. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy:

• rodzic przywiązuje nadmierną wagę do rozwoju swojej kariery, nie ma już czasu i sił na troszczenie się o dziecko;
• jeden rodzic umiera albo porzuca rodzinę (odchodzi, wyjeżdża, trafia do więzienia), a na drugiego rodzica spada ciężar utrzymania rodziny i wychowania dziecka;
• w rodzinie jest ktoś chory i wymagający opieki;
• któryś z rodziców ma problem z alkoholem czy inne uzależnienie.

Rodzice są emocjonalnie zimni i wycofani

Mogą rozmawiać, doradzać, ale nie przytulają.

Rodzice nie próbują zrozumieć albo wręcz negują przeżycia dziecka

Często padają wtedy słowa: „wymyślasz sobie”, „przesadzasz”, „inni mają gorzej i jakoś sobie radzą”, „nie dokładaj mi jeszcze swoich problemów”.

Rodzice nie wspierają dziecka w dokonywaniu wyborów i podejmowaniu decyzji

Mogą na przykład nie pomagać w wyborze szkoły czy zajęć pozalekcyjnych. Albo nie mieć ochoty na przedyskutowanie z dzieckiem różnych możliwych opcji – „wybierz sobie co chcesz, jesteś już prawie nastolatkiem”, „wiesz, to twoja decyzja”, „nie masz swojego rozumu?”.

Deprywacja emocjonalna u dorosłego człowieka – jak ją rozpoznać?

Schemat deprywacji emocjonalnej w życiu dorosłym objawia się na dwa sposoby:

• I sposób – pewna grupa osób ma trudności w proszeniu bliskich o zaspokajanie ich emocjonalnych potrzeb. Często w rozmowach takie osoby starają się ukrywać własne zdanie czy potrzeby, przez co nie otrzymują wsparcia emocjonalnego od innych osób. Jak może się to przejawiać w relacjach? Tacy pacjenci często wchodzą w związki z osobami zimnymi i wycofanymi, skupionymi na własnych potrzebach. Niektóre osoby z tym schematem stają się samotnikami, bo nie widzą sensu wchodzenia w bliskie relacje.
• II sposób – pewna grupa osób wybiera z kolei walkę ze schematem, stając się niezwykle roszczeniowymi w relacjach, a także złoszcząc się kiedy ich potrzeby nie są zaspokajane.

Skutki deprywacji emocjonalnej w dorosłym życiu

Biorąc pod uwagę oba sposoby radzenia sobie ze schematem, u pacjentów na terapii zauważam typowe zachowania problemowe:

• niekomunikowanie ważnym osobom swoich potrzeb emocjonalnych,
• skupianie się na zadawaniu pytań innym, ale mówienie mało o sobie,
• brak wyrażania potrzeby bycia przytulonym, pocieszonym,
• udawanie silniejszego niż się jest w rzeczywistości,
• zachowywanie się jakby się nie miało żadnych potrzeb,
• wchodzenie w relacje z osobami, które nie chcą lub nie potrafią zapewnić potrzeb emocjonalnych,
• unikanie intymnych relacji lub utrzymywanie powierzchownych relacji na dystans,
• pacjenci kompensujący schemat stają się wymagający i czują złość, kiedy ich potrzeby nie są zaspokajane (wierzą, że muszą być roszczeniowi aby cokolwiek osiągnąć),
• niektórzy są nad wyraz potrzebujący (wyrażają wiele potrzeb w sposób intensywny, zwracają na siebie uwagę poprzez płacz, histeryzując, narzekając na złe samopoczucie).

Co można zyskać dla siebie uwalniając się od schematu deprywacji emocjonalnej?

Przede wszystkim umiejętność stworzenia z ważną dla nas osobą bliskiej relacji, w której będzie przestrzeń na dzielenie się swoimi myślami i przeżyciami oraz na miłość i zaangażowanie.

Zwykle bowiem jest tak, że póki ten schemat silnie w nas działa, to pod jego wpływem można albo wybierać te osoby, które nie potrafią dawać, albo zniechęcać te, które byłyby w stanie w zdrowy sposób odpowiedzieć na nasze potrzeby.

Rozpoznaje u siebie ten schemat – co mogę zrobić?

Według Jeffrey’a E. Young’a schemat deprywacji emocjonalnej nie ustępuje nagle, a raczej jest to kwestia jego powolnego wykruszania się – przeciwstawiania się mu za każdym razem, kiedy się uaktywnia.

Psychoterapia – pomoc w uświadomieniu własnych potrzeb emocjonalnych

Bezpiecznym miejscem pracy nad tym schematem jest psychoterapia. Relacja terapeutyczna ma kluczowe znaczenie, gdyż w przestrzeni gabinetu pacjent pozwala terapeucie na okazywanie mu zrozumienia, troski czy wskazówek. Ten rodzaj relacji staje się modelem, który pacjent może przenieść do życia poza terapią (tzw. korekcyjne doświadczenie emocjonalne).

Dzieje się to w 3 krokach:

1. Na tym etapie ważne jest uświadomienie sobie przez pacjenta własnych potrzeb emocjonalnych.
2. Następnym krokiem jest praca nad akceptacją tego, że potrzeby pacjenta są naturalne i właściwe. Każdy człowiek zasługuje na to, by być kochanym, zrozumianym i chronionym, zarówno w dzieciństwie jak i w życiu dorosłym.
3. Komunikowanie swoich potrzeb „we właściwy sposób”. Schemat deprywacji podsuwa czasem takie pomysły, że to inni powinni się domyśleć co czuję. Zamiast tego, należy przyjąć założenie że inni się nie domyślą. W tym kroku zawiera się również zwracanie uwagi na to, jakie osoby wybierane są na partnerów czy przyjaciół (czy są ciepłe, empatyczne).

Uzdrowienie schematu deprywacji emocjonalnej pozwala na zrzucenie pancerza noszonego latami, zauważenie swoich potrzeb oraz potrzeb bliskich, wyjście z samotności , a w końcu „nazwanie się kochanym”.

Z tematem odpowiedzialności jest trochę jak z tematem bycia sobą – niby wszyscy wiedzą, że to dobry kierunek i tacy właśnie chcemy być, ale w zasadzie nie bardzo wiemy co to właściwie znaczy. Gdy pytam kobiety w gabinecie, jakie cechy mężczyzny są dla nich ważne pod kątem zbudowania dobrej, głębokiej relacji – zawsze mówią o odpowiedzialności, a ja zawsze dopytuję po czym poznają, że ktoś jest odpowiedzialny.

Odpowiedzialność, czyli co?

No właśnie po czym poznajemy, że mamy do czynienia z osobą odpowiedzialną? Dla mnie idzie ona nieodłącznie w parze z dojrzałością. Ostatnio czytałam bardzo ciekawy wywiad z prof. Bogdanem de Barbaro, w którym dojrzałą osobowość opisał w oparciu o teorię amerykańskiego psychiatry Erica Berne’a, który twierdził, że w każdym z nas jest dorosły, rodzic i dziecko. Dojrzała osobowość według niego to „pewien rodzaj harmonii wewnętrznej między dzieckiem, rodzicem i dorosłym. Gdzie dorosły jest tym, który rozstrzyga konflikty między rodzicem a dzieckiem, bierze za decyzje odpowiedzialność oraz ma poczucie sprawczości”

Ciężko być odpowiedzialnym, nie będąc dojrzałym. Ciężko być w dobrym związku, nie będąc dojrzałym i nie potrafiąc brać za niego odpowiedzialności. A odpowiedzialność to decyzyjność, empatia, umiejętność mierzenia się z konsekwencjami podjętych działań.

Niestety mało ideałów w życiu. Wiele związków buduje się na bazie niezaspokojonych potrzeb z dzieciństwa. Niewiele na bazie dojrzałych osobowości, które potrafią budować dobrą, równą relacje.

Więcej zaangażowania, a może mniej kontroli?

Kobiety w moim gabinecie często mówią o poczuciu przeciążenia:

„(…) wszystko jest na mojej głowie, to ja o wszystkim muszę pamiętać, o płatnościach, zajęciach dzieci, urodzinach teściów, wizytach lekarskich. Owszem jak mu powiem, to on to zrobi, ale to nie o to chodzi. Ja chcę, żeby on po prostu sam brał za to odpowiedzialność i podejmował decyzje bez pytania mnie (…)”

Brzmi znajomo? Z pewnością wiele z nas wychowanych z mitem Matki Polki w tle, doskonale wie o czym piszę. Kobiety, które myślą o WSZYSTKIM, ciągle pędzą, padają ze zmęczenia, frustrują się, złoszczą. W końcu zaczynają też dbać o siebie. Uczą się stawiać granice, mówić o swoich potrzebach, a przede wszystkim puszczają kontrolę i zostawiają partnerowi przestrzeń do działania. A ta przestrzeń to doskonałe miejsce na zaangażowanie, decyzyjność, odpowiedzialność i dojrzałość. Niektórzy mężczyźni wpasują się idealnie, podążą za kobietą w samorozwoju, świadomości i budowaniu dojrzałej komunikacji, na bazie której można stworzyć niezwykle satysfakcjonujący związek. Ale są też tacy, których ta przestrzeń obnaży, a świadoma kobieta ze zbudowanym poczuciem wartości, nie będzie chciała już takiego mężczyzny holować.

Gdy mężczyzna boi się odpowiedzialności, kobieta ma już dość

Wcale nie tak dawno temu, jak mogłoby się zdawać, nastąpiła spora rewolucja kulturowa w obszarach ról i zadań przypisywanych nam ze względu na płeć. Jednak wiele źródeł socjologicznych i psychologicznych zwraca uwagę na fakt, że kobiety wzięły dużo, co nie oznacza wcale, że oddały coś z tego co miały, a mężczyźni trochę się pogubili. Jedna i druga zmiana pociąga za sobą konieczność określenia się na nowo. I mam wrażenie, że kobiety dochodzą do takiego momentu, kiedy wchodząc w kilkanaście ról na raz czują, że muszą „holować” swojego partnera w bardzo wielu obszarach – prowadzenia domu, zajmowania się dziećmi, ogarniania finansów. Wiadomo, temat to o wiele bardziej złożony i skomplikowany, pewnie można by niejedną habilitację na tym zrobić.

Jestem świadkiem w mojej pracy, jak kobiety uczą się stawiać granice. Partnerzy, którzy nie są decyzyjni, empatyczni, stawiający czoła trudnym sytuacjom, przestają być atrakcyjni. Nie można na nich polegać, tracą zaufanie kobiet i nie tworzą, ważnego dla budowania relacji, poczucia bezpieczeństwa. Brak odpowiedzialności powoduje, też poczucie osamotnienia w gorszych chwilach oraz momentach decyzyjnych.

A kobiety już nie chcą dźwigać ciężaru odpowiedzialności za innych. Podjęły walkę, która umożliwiła im wejść na drogę szacunku do siebie. Dbania o swoje potrzeby i przekonania, że mogą być w dobrym związku, z partnerem, który na równi z nimi zajmie się „projektem dom”. Trochę tak jak w krążącym jakiś czas temu w Internecie poście: „ja nie >>pomagam<< żonie, bo moja żona nie potrzebuje pomocnika – potrzebuje partnera. To nie jest kwestia pomagania, bo mamy podział obowiązków. Mieszkamy razem w domu, więc to oczywiste, że sprzątam ten dom, bo też go brudzę (…)Prawdziwa zmiana w naszym społeczeństwie zaczyna się w naszych domach, gdzie uczymy nasze córki i synów poczucia wspólnoty”.

Podążaj za trzema rzeczami:

Szacunkiem dla innych ludzi,

Szacunkiem dla siebie oraz

Odpowiedzialnością za swoje czyny

Dalajlama

Cierpienie w związku może być czymś rozwojowym, ale też niebezpiecznie przekroczyć granicę. W artykule dowiesz się czy cierpienie w związku bywa potrzebne i o czym może świadczyć.

Nieszczęśliwa miłość

Miłość nieszczęśliwa była charakterystyczna dla epoki romantyzmu, ale wynikała z ówczesnych warunków, m.in. nakazu małżeństwa z woli rodziców, aby łączyć rody. Tak więc miłość erotyczna z założenia była nieszczęśliwa, ponieważ zlokalizowana poza małżeństwem.

Wydaje się, że w naszym kręgu kulturowym nieszczęśliwa miłość odgrywa bardzo ważną rolę. Oczywiście nieszczęśliwa miłość bywa impulsem w powstawaniu wielkich dzieł czy czynnikiem, które może prowadzić do rozwoju osobowości. Niestety w wielu przypadkach wiedzie ona do skutków przeciwnych: do depresji, załamania psychicznego, alkoholizmu czy samobójstwa.

Czym jest cierpienie?

Według Encyklopedii PWN cierpienie to subiektywne przeżycie, które ma swoje źródło w różnego rodzaju brakach, niespełnionych pragnieniach, w przesycie powodującym nudę, w wysiłku towarzyszącym twórczości, namiętnościach powstających w relacjach międzyludzkich i braku tych relacji, w tragicznych zdarzeniach losu. Życie ludzkie bez cierpienia jest niemożliwe, jest to bardzo uniwersalne doświadczenie.

Jednak cierpienie jest czymś innym niż ból. Bólowi można przeciwdziałać, natomiast w cierpieniu doświadczamy bezradności. Cierpimy, gdy czujemy się bezsilni wobec tego z czym się mierzymy, wobec czego stajemy.

Generalnie nie chcemy cierpienia i chcielibyśmy, aby cierpienia było jak najmniej. Chyba, że jest się masochistą, ponieważ cierpienie sprawia im rozkosz. Ale to już historia zupełnie na inny artykuł.

Cierpienie w miłości

Miłość niesie ze sobą wiele emocji. Jeżeli nasze uczucie jest odwzajemnione, czujemy się szczęśliwi. Jeżeli nas zdradzono, czujemy wściekłość, jeżeli telefon milczy, czujemy smutek, żal.

Można wyróżnić dwa przeciwstawne obozy: tych, którzy chcą kochać na drodze likwidacji cierpienia („Jeżeli cierpienie się pojawia, bierz nogi za pas!”) i tych, którzy głoszą „Im więcej cierpienia, tym miłość jest doskonalsza!”, bo „miłość jest niepokojem”.

Ale czy faktycznie tak jest? Wydaje się, że obydwa podejścia są błędne. Cierpienie może być czymś rozwojowym, ale brak proporcji może sprawić, że cierpienie po przekroczeniu pewnej granicy odporności danej osoby, zakłóci jej funkcjonowanie, a w dalszym następstwie może wywołać chorobę.

Na wspólne życie uczuciowe składa się wiele czynników: uczucia i myśli poszczególnego człowieka, przekonania jakie mają na temat siebie, innych ludzi i świata (które rodzą się w toku różnych interakcji z innymi ludźmi), różne oczekiwania i wymagania wobec partnera/partnerki, a także różne podejścia do zasad współżycia. Stąd przebieg procesów uczuciowych często przebiega nierównomiernie, dlatego miłość może rodzić cierpienie.

Cierpienie w związku – o czym to może świadczyć?

Jeżeli uznaję, że miłość to dawanie bez umiaru, mogę nieustannie dawać i przekraczać swoje granice. W myśl zasady „ja się poświęcę” (samopoświęcenie – osobny artykuł na ten temat). Jeżeli uznaję, że miłości ciągle jest mało albo jej dowody są niewystarczające, mogę zadręczać partnera/partnerkę ciągłymi pretensjami.

Źródło cierpienia w związku bierze się również z konfliktów, co nierzadko prowadzi do przemocy.

Cierpienie w związku mówi nam o jakimś braku, o jakiejś nierównowadze. Wówczas warto się temu przyjrzeć, zastanowić gdzie tkwi źródło tej nierównowagi i poszukać pomocy.

Czy warto kochać, jeśli miłość jest źródłem cierpienia?

To bardzo trudne pytanie, nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Każda historia jest inna, tak jak ludzie którzy ją tworzą. Jeżeli cierpienie wynika z różnic między dwojgiem ludzi lub oczekiwań, które pozostają niespełnione, to warto nad związkiem pracować i szukać rozwiązań.

Mogę kochać, ale mogę nie zgadzać się na zachowanie partnera/partnerki, które powoduje moje cierpienie. W imię miłości mogę oczekiwać, że partner czy partnerka owe zachowanie zmieni. Ale jeżeli nic się tutaj nie zmienia, to warto zadać sobie pytanie czy ta miłość mi służy? Czy ta miłość powoduje mój rozwój/wzrost czy wręcz przeciwnie, powoduje że „karłowacieję”? Czy jest możliwe, aby z cierpienia którego doświadczam uczynić szczebel rozwojowy, który będzie pogłębiał moje więzi z drugim człowiekiem?