Tag Archive for: komunikacja w związku

Chcemy tego czy nie, praca jest jednym z najważniejszych elementów naszego życia. Zabiera nam większą część dnia, angażuje energetycznie, znacząco wpływa na stan emocjonalny. A do tego jest jej coraz więcej. Dlatego też utrata pracy stanowi dla wielu osób ogromny cios, który całkowicie ich paraliżuje. Pozbawia chęci do dalszego działania.

Co zatem robić w sytuacji, kiedy bliska nam osoba traci pracę? Jak ją wesprzeć w tym trudnym dla niej czasie? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Dlaczego praca pełni tak ważną rolę w życiu człowieka?

Po pierwsze dlatego, że jest fundamentem naszego poczucia bezpieczeństwa – począwszy od kwestii ekonomicznych, które dziś decydują o naszych możliwościach, aż po funkcje i role społeczne – poczucie wartości, hierarchię społeczną, a wręcz akceptację międzyludzką. W trakcie terapii widać wyraźnie, jak często praca odpowiada za poczucie ważności i bycia potrzebnym u większości klientów.

Utrata pracy jako jedno z największych źródeł stresu

Trudno zatem się dziwić, że utrata pracy a nawet takie ryzyko powoduje szereg negatywnych emocji. Stworzona przez psychiatrów Thomasa Holmesa i Richarda Rahe skala stresu, sytuuje zwolnienie z pracy na 8. spomiędzy 43. miejsc! Jak gdyby tego było mało, od czasu stworzenia tego „rankingu” blisko 50 lat temu, doszło raczej do awansu stresora.

Jeszcze przed pandemią roku 2020 przybywało objawów nasilonego lęku o przyszłość, aż po napady paniki, zaburzenia snu i trudności z koncentracją. Każda sytuacja związana z niepewnością budzi u nas coraz większy stres. Kontrolujemy (lub staramy się to robić) swoje życie do tego stopnia, że konsekwencje znaczącej zmiany często postrzegamy jako katastrofę. Kiedy więc przychodzi taki dzień i ktoś dowiaduje się o utracie pracy, zaczyna się wyjątkowo trudny okres – nie tylko dla niego samego.

Co przeżywa osoba która straciła pracę?

Pierwsze odczucia osoby zwolnionej to tak naprawdę szok i niedowierzanie. W zależności od tego, jak bardzo nowa sytuacja uderza w jego poczucie bezpieczeństwa i odpowiedzialności, uruchamia się silny lęk i utrata nadziei wraz z osobistym odczuciem porażki. Oczywiście presja jest tym większa, im bardziej status zawodowy był podporą stabilności indywidualnej i rodzinnej.

Jeśli osoba samotna ma coś „odłożone na czarną godzinę” to podejdzie do sprawy inaczej niż jedyny żywiciel rodziny, pozbawiony jakiegokolwiek zabezpieczenia ekonomicznego. Wtedy reakcje mogą być znacznie silniejsze – chaotyczna mieszanka strachu i złości, frustracji i żalu oraz wstydu może być przytłaczająca.

Zazwyczaj po krótkim czasie rodzi się determinacja do intensywnego poszukiwania nowej posady. Cechą tego czasu jest nierzadko nadmierny wręcz optymizm. Sam w sobie bardzo korzystny i mobilizujący do działania, jednak grożący wypaleniem i nagłą demotywacją. Jeśli zbiegnie się to z przedłużającym się brakiem nowych ofert i szans na zatrudnienie może łatwo doprowadzić do czarnowidztwa. Nabrania fatalistycznego przekonania, że możliwość zażegnania kryzysu jest niedostępna. Na tym etapie coraz bardziej uwidacznia się także kryzys finansowy, generujący napięcia między partnerami i ryzyko rozpaczliwego, nie przemyślanego podejścia do problemu.

Jak pomóc partnerowi, który stracił pracę?

Wsparcie osoby, która straciła pracę nie jest łatwe. Trzeba zmierzyć się nie tylko z własnymi obawami i rozczarowaniem, ale i niestabilnymi emocjami partnera. Złość i frustracja, którą może emanować, na pewno nie poprawiają komfortu bliskich. Ale są potrzebne (oczywiście do pewnego, nie raniącego otoczenia, stopnia) dla zmobilizowania się do działań po doznanej porażce.

Bądź wsparciem i dobrym słuchaczem

Szczególnie w pierwszym momencie po utracie pracy partner potrzebuje sygnałów i zapewnień o stałości uczuć i wierze w niego. W zależności od charakteru i języka relacji, gesty czułości i bliskości potrafią dać konieczne oparcie. Należy przy tym pamiętać, że nikt w takiej sytuacji nie chce słuchać powierzchownych zapewnień że „będzie dobrze, poradzisz sobie”, bo na początku jest to po prostu całkowicie sprzeczne z jego odczuciami. Zderzenie tego komunikatu z kryzysem wiary w siebie może być odebrane nawet jako lekceważenie i odsunięcie się od emocji partnera. Lepiej zwyczajnie być obok, pozwolić się wygadać. Słuchać a nie doradzać.

Nie obwiniajcie się

Nie pomoże również zafiksowanie się na swoich emocjach, nawet jeśli nowa sytuacja uruchamia nasze lęki. Obwinianie partnera, wizualizowanie mrocznych konsekwencji utraty pracy lub bagatelizowanie jego odczuć zaszkodzi tylko jego zmaganiom z kryzysem i uderzy w więź.

Wspólnie wyciągnijcie wnioski

Kiedy ktoś podniesie się po pierwszym szoku można pomóc mu zrozumieć całą sytuację. Wyciągnąć z niej wnioski i zastanowić się wspólnie (ale bez forsowania swojej wizji) jaką drogę należy teraz obrać. Etap aktywnego poszukiwania nowej pracy jest też wrażliwym momentem, w którym dobrze wykazać życzliwe zainteresowanie planami i podejmowanymi krokami, bez nadmiernej i narzucającej się ciekawości. Szczególnie ważne jest, aby wszelkie pomysły i działania dotyczące partnera konsultować z nim samym. Rozmowy o pracy z innymi, samodzielne wyszukiwanie ofert lub wysyłane aplikacji nie powinno mieć miejsca. Zbyt łatwo w ten sposób uderzyć w poczucie sprawczości i sprawić, że ktoś czuje się sterowany i naciskany.

Jak rozmawiać z dziećmi o utracie pracy?

Osoba związana z człowiekiem, który traci pracę powinna też być świadoma własnych emocji. Często w okresie troski i koncentracji na partnerze można zapomnieć, jak mocno sytuacja dotyka pozostałych członków rodziny. Lęk, niepewność, a z czasem nawet złość na przedłużający się okres bez zatrudnienia, odbija się równie mocno na bliskich osoby, która straciła pracy.

Szczególną opieką i uwagą należy objąć dzieci, które niezależnie od wieku, natychmiast zdają sobie sprawę z nagłej i obciążającej zmiany. Wystarczy, że dostrzegają brak obowiązków u rodzica i wzrost napięcia w kontaktach domowych. Dlatego w żadnym wypadku nie należy ukrywać nowej sytuacji. Nie rozumiejąc jej, dzieci mogą szukać w sobie winy za emocje, na które nie mają wpływu. Poza zapewnieniem, że dziecko nie ponosi żadnej odpowiedzialności za utratę pracy, można po prostu czytelnie odpowiadać na pytania dziecka – to dostosuje wyjaśnienia do jego wieku. Dobrze jest ograniczyć wyrażanie obaw czy zniechęcenia przy dzieciach, bo może je to niepokoić. Natomiast wykorzystanie wolnego czasu na więcej zabawy i relacji ma często działanie terapeutyczne dla osoby bez pracy.

Gdzie jeszcze osoba bezrobotna może szukać wsparcia?

Niemniej, w wielu sytuacjach, obarczonych takim stresem i lękiem pomoc partnerska może być niewystarczająca lub trudna do wniesienia. Nie każdy ma wydolność emocjonalną, pozwalającą mu zajmować się obciążeniami innych. Często też bezrobotny nie potrafi przyjąć wsparcia od bliskiej osoby z powodu wstydu lub uporu.

Dlatego przy pierwszych oznakach napięć warto rozważyć sięgnięcie po pomoc na zewnątrz związku. Może to być przyjaciel, znajomy obdarzony waszym autorytetem albo specjalista – np. psychoterapeuta. Ważne, aby nie wypierać problemu, który pomimo swojej wagi jest przecież bardzo ludzki i może dotknąć niemal każdego. Zmierzenie się z nim na pewno nie odbierze sił. Raczej pozwali przekierować energię z wewnętrznych konfliktów na konstruktywne, realne działania.

– Hej synku, jak było na treningu? Tata widział, jak pięknie trenujesz?

– Nieee, tata cały czas gapił się w telefon.

 

– Hej, czy możesz spojrzeć na mnie przez 5 minut, zamiast na ekran?

Brzmi znajomo? Rewolucja technologiczna, w której dane jest nam żyć niesie za sobą ogromne zmiany w zakresie funkcjonowania międzyludzkiego, jakości komunikacji i budowania relacji. I nie chciałabym tu jedynie demonizować nowoczesnych technologii. Ciężko byłoby nie zauważyć, że ogólny dostęp do smartfonów czy internetu w wielu wymiarach ułatwia nam kontakt z drugim człowiekiem. Pomaga zacieśniać więzi i budować bliskość. Jak nigdy mamy możliwość być praktycznie w ciągłym kontakcie z bliskimi nam osobami, jak i z rodziną czy przyjaciółmi będącymi na drugim końcu świata. Zwiększył się nasz dostęp do aktualnych informacji i do najnowszej wiedzy.

Jednak równolegle przy szeregu korzyści jakie niosą ze sobą nowe technologie, obserwujemy szereg nowych zjawisk, które stają się wyzwaniem dla socjologów, medioznawców i psychologów.

Równoległe światy – realny i wirtualny

Jakiś czas temu internet obiegły zdjęcia ludzi – na jednych patrzą w ekrany telefonów i obok te same z „wymazanymi” telefonami. Była to przygnębiająca galeria zdjęć, ponieważ uderzał brak bliskich relacji, brak uważności na drugą osobą.

Gdy wchodzimy do restauracji większość osób, zamiast rozmawiać z osobą, z którą siedzą przy stoliku, spoglądają w telefony i są w równoległych relacjach z innymi osobami na Facebooku, Tinderze, Instagramie, itp. I często w żadnej z nich nie są naprawdę, głęboko, świadomie i uważnie.

Badania pokazują, że w ciągu kilku ostatnich lat u większości użytkowników nowych technologii, można zaobserwować szereg objawów świadczących o uzależnieniu od ich użytkowania – nie rozstawanie się z telefonem, napięcie gdy siada bateria, złość, gdy okaże się, że jest brak dostępu do sieci. Ponad 80% ankietowanych osób wraca po telefon do domu, jeśli okaże się, że go zapomnieli. Co więcej, językoznawcy obserwują obniżenie umiejętności prowadzenia rozmów wśród młodych ludzi.

Wyłania się tu obszar do badań i obserwacji dla psychologów – w jaki sposób zacieranie granic pomiędzy byciem online i offline wpływa na budowanie bliskich i głębokich relacji? Estee Perels w swojej książce „Kocha, lubi, zdradza” zwraca uwagę na to, jak w czasach rewolucji technologicznej zmieniło się pojęcie i rozumienie zdrady. To tylko jeden z aspektów zmian jakie zachodzą w relacjach międzyludzkich, gdy pomiędzy ludzi wkrada się mały ekran podłączony do sieci.

Mamo, Tato – odłóż telefon

Coraz więcej mówi się o świadomym wprowadzaniu technologii w życie naszych dzieci. Badania potwierdzają ich negatywny wpływ na funkcjonowanie niedojrzałych układów nerwowych, na opóźnienie rozwoju mowy, powiązanie użytkowania tabletów czy telefonów z nadpobudliwością u dzieci. I na szczęście rodzice traktują te doniesienia poważnie. Tym samym prowadzają dzieciom ograniczenia i zasady dotyczące użytkowania oraz korzystania z urządzeń podłączonych do sieci.

Warto przy tym pamiętać, że podstawowym sposobem uczenia się dzieci jest obserwacja i naśladowanie. W związku z tym, jeśli przekaz werbalny różni się od niewerbalnego, np.:

Nie używaj tabletu – mówi mama patrząc w telefon –  dziecko z reguły dostosuje się do tego co widzi, a nie do tego co słyszy.

Być blisko

Wszechobecność ekranów z jednej strony ułatwia nam komunikację i budowanie bliskości, gdy jesteśmy daleko. Niestety często staje się przeszkodą, gdy jesteśmy obok siebie. Coraz więcej ludzi fizycznie siedzi obok, a emocjonalnie i psychicznie są gdzieś zupełnie daleko. W pracy terapeutycznej z parami często pojawia się temat – on/ona ma ciągle nos w tym telefonie; w ogóle nie rozmawia, ciągle gapi się w ekran; dla znajomych na Face ma czas, a dla mnie nie.

Uważność pierwszym krokiem do bliskości

To co z tym zrobić? Jak utrzymać równowagę? Przede wszystkim włączyć uważność – przyjrzeć się przez kilka dni:

– Ile czasu zajmuje nam korzystanie z telefonu, social mediów?

– Do czego nam właściwie służą? Co nam dają?

Gdy uda się to zaobserwować warto ustalić wspólnie pewne zasady np.: gdy jesteśmy razem odkładamy telefony, przy posiłkach wyciszamy.

Spróbujmy zobaczyć, jak to jest być w relacji tu i teraz, czerpać satysfakcję z realnej obecności bliskich nam osób. Ostatnie badania pokazują, że pary, które określają się jako szczęśliwe nie potrzebują istnieć w social mediach – dlaczego? Ponieważ są szczęśliwi tu i teraz, nie potrzebują aprobaty innych osób. Wiedzą, że głębokie, szczere relacje to te w życiu realnym.

W zabieganym, przebodźcowanym świecie warto odłożyć telefon i rozejrzeć się wokół, zatrzymać, wyciszyć. Warto pobyć blisko tu i teraz z tymi, których zdanie i uczucia są dla nas naprawdę ważne.