Syndrom DDD – co to jest, objawy i jak leczyć?

O syndromie DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) mówi się i pisze w mediach dość sporo. Nie każdy jednak zna pojęcie DDD (Dorosłe Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych). Czym jest syndrom DDD? Jaka jest różnica między DDA i DDD? Z czego biorą się przyczyny i diagnoza DDD? Jak wygląda funkcjonowanie osób z DDD i pomoc dla nich? Gdzie znaleźć pomoc w pokonaniu syndromu DDD? Czy powinno się leczyć syndrom DDD? Czy wyjście z syndromu DDD jest trudne? Jak poradzić sobie z syndromem DDD?

Na te pytania postaram się odpowiedź w dalszej części tekstu. Zapraszam do lektury.

Syndrom DDD – co to znaczy?

Syndrom DDD – czym jest?

Syndrom DDD to w ogólnym skrócie zjawisko występujące u osób, które wychowały się w rodzinach dysfunkcyjnych i jako dorosłe osoby powielają pewne schematy, które nabyły w czasie swojego dzieciństwa. Osoby DDD projektują nabyte zachowania w wielu sferach życia: społecznej, zawodowej, miłosnej czy rodzinnej. Cechy osoby z syndromem DDD mogą znacząco utrudniać jednostce nawiązanie satysfakcjonujących relacji społecznych i powodować trudności emocjonalne oraz trudności w osiągnięciu pełnego dobrostanu.

Syndrom Dorosłego Dziecka z rodziny Dysfunkcyjnej

Co ciekawe, ani DDD, ani DDA nie znajdują się w kryteriach klasyfikacyjnych ICD-11 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń WHO) ani DSM-V. Formalnie nie jest to jednostka chorobowa i nie jest wystawiana diagnoza zaburzenia, choć skutki syndromu DDD wpływają niekorzystnie na życie wielu osób. Pojęcia tego rodzaju są za to często używane przez klinicystów, aby dorosłym pacjentom i klientom wyjaśnić istnienie pewnych zjawisk i mechanizmów oraz związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wychowaniem się w rodzinie dysfunkcyjnej a dorosłym życiem DDD.

Różnica DDD a DDA

Na czym zatem polega różnica między DDD a DDA? W przypadku DDA mamy najczęściej jednostki, w których domach rodzinnych pojawił się problem alkoholu bądź innego rodzaju używek, a uzależnienie członka rodziny znacząco wpłynęło na rozwój syndromu DDD. Z syndromem DDD borykają się natomiast te osoby, w których domach zabrakło prawidłowych relacji emocjonalnych. Różnica DDD a DDA wynika więc z innego rodzaju problemów rodzinnych, jednak funkcjonowanie osób z DDD może być nierzadko zbliżone do osób z DDA, a efekty syndromu DDD również mocno oddziałują na ich życie.

Czym się charakteryzuje rodzina dysfunkcyjna?

DDD – jakie są przyczyny rozwoju syndromu DDD?

Na czym polega dysfunkcja w syndromie DDD? Aby to zrozumieć, trzeba wiedzieć, jak działa rodzina dysfunkcyjna. Jest to przykład rodziny, w której relacje emocjonalne i interpersonalne rodziców i dzieci są zachwiane. W tym tkwią przyczyny rozwoju syndromu DDD. Pomoc dla osób z zespołem DDD opiera się więc na ustaleniu źródła problemu i próbie wypracowania mechanizmów, które skorygują niewłaściwe schematy i nawyki z dzieciństwa. Przyczyny DDD tkwią w nieprzyjaznym klimacie panującym w rodzinie, w której dziecko nie ma szans rozwijać się prawidłowo ani zaspokoić wszystkich swoich potrzeb. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne – śmierć jednego z rodziców, rozwód, przemoc, problemy ekonomiczne czy choroby psychiczne i fizyczne. Inne powody to chłód emocjonalny, zdrada (więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj), rozluźnianie się więzi rodzinnych czy zbyt wysokie wymagania stawiane dzieciom przez rodziców. DDD doświadczają osoby, u których wyraźnie odbiło się to na psychice.

Rodzina dysfunkcyjna – co się w niej dzieje?

Dysfunkcję ogólnie można określić jako uszczerbek, utratę lub nieprawidłowe działanie. W taki sposób działa również dysfunkcja w syndromie DDD. Najczęściej w rodzinie dysfunkcyjnej brak jest ustalonych wzorców zachowań, które regulowałyby zachowanie jej członków. Również role przyjmowane przez poszczególne osoby nie są tymi, które powinny funkcjonować w sprawnie działającej rodzinie. Przykładem może być wzorzec, w którym to dziecko DDD opiekuje się rodzicami, a nie na odwrót (parentyfikacja). Przez to, cierpi również przebieg rozwoju poszczególnych członków rodziny. W rodzinie dysfunkcyjnej często pojawia się również brak prawidłowej komunikacji, która ułatwiałaby dogadywanie się i zrozumienie swoich potrzeb dzieciom i rodzicom.

Syndrom DDD – przyczyny i emocje dorosłych dzieci DDD

DDD bardzo często bierze się z niewłaściwych relacji emocjonalnych, jakie panowały w domu rodzinnym. Rodzina dysfunkcyjna często nie pozwala swoich członkom na okazywanie słabości czy uczuć. Wszyscy członkowie rodziny udają, że wszystko jest, jak być powinno – nawet jeśli w środku mają wiele żalu i negatywnych odczuć. Emocje dorosłych dzieci DDD są przez to również tłumione i ukrywane – tak jak w dzieciństwie. To natomiast rzutuje na związki – życie z partnerem z DDD nie jest przez to proste. Zamykanie się i tłumienie emocji najbardziej rzutuje na samego pacjenta – dorosłe życie z syndromem DDD potrafi być pełne trudności.

Czym charakteryzuje się dorosłe dziecko z rodziny dysfunkcyjnej?

Cechy DDD – jakie są?

Problem osób DDD zazwyczaj polega na tym, że w dorosłym życiu powielają one zachowania rodziców, które w dzieciństwie były dla nich traumatyczne. Czasami trudno dostrzec syndrom DDD u samego siebie. Role osób z DDD to często powielenie wcześniejszych ról rodziców. Osoby DDD potrafią mieć duże problemy ze stworzeniem partnerskiego, opartego na zdrowej relacji związku, są nieufne i mają niskie poczucie własnej wartości. Niska samoocena i brak poczucia bezpieczeństwa prowadzi zaś do stanu, w którym osoby DDD mają problemy z tworzeniem związku czy zawieraniem przyjaźni.

Tworzenie dobrych związków przez DDD – jakie są trudności?

U osób DDD często występuje lęk przed wchodzeniem w związki. Stąd bierze się również niechęć do zakładania własnej rodziny. Osoby DDD mają trudności emocjonalne, zwłaszcza gdy chodzi o komunikowanie własnych potrzeb. Z tego powodu pojawiają się też kłopoty z wejściem w rolę partnera czy rodzica, a także brak umiejętności rozwiązywania konfliktów rodzinnych. Nie bez znaczenia jest też fakt, że osoby DDD odczuwają często poczucie wstydu i poczucie winy w kwestii własnej seksualności – problem z mówieniem o uczuciach i potrzebach może dotyczyć bowiem również tej kwestii. Tworzenie dobrych związków przez DDD może więc stać się bardzo trudne.

Syndrom DDD kobiet – jak wygląda?

Z syndromem DDD zmaga się wiele osób, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Co wyróżnia DDD u kobiet? W wielu przypadkach, jeśli w rodzinie wyznawało się wartości typowo patriarchalne, problemy dorosłego dziecka płci żeńskiej to kwestionowanie własnej kobiecości, przekonanie o byciu gorszą od mężczyzny i o tym, że należy bezwzględnie i w całości poświęcić się rodzinie, zapominając o własnych potrzebach. Syndrom DDD kobiet może również objawiać się w innej postaci – zaczynają traktować swoją seksualność instrumentalnie, do osiągnięcia wyznaczonych celów. Kobiety z DDD potrafią być także bardzo wrażliwe na krytykę, uległe i tłamszone przez otoczenie ze względu na brak asertywności. To sprawia, że problem kobiet DDD narasta – jakość ich funkcjonowania społecznego znacząco się obniża.

Objawy syndromu DDD

Cechy DDD – jakie są objawy syndromu DDD?

Symptomy osób z syndromem DDD mogą być różne, jednak da się określić pewne ustalone wzorce cech i zachowań. Dzieci DDD w dorosłym życiu zmagają się między innymi ze stale obecnym uczuciem napięcia. Towarzyszy im niepokój, uczucie pustki, drażliwość, nerwowość. Dojmujące uczucia to wspomniane wyżej poczucie wstydu i niska samoocena. Często osoby DDD odczuwają samotność, gdyż mają problemy ze wchodzeniem w stałe i partnerskie relacje, a także relacje społeczne. Nieraz towarzyszy im smutek, lęk przed popełnieniem błędu oraz ciągłe zamartwianie się o przyszłość.

Rozpoznanie syndromu DDD – czy pojawiają się objawy psychosomatyczne?

Objawy DDD często pojawiają się także na płaszczyźnie psychosomatycznej. Ciągłe uczucie lęku i napięcia nie pozostaje bowiem bez wpływu na nasz organizm. Dzieje się tak na skutek silnego wypierania emocji już od dzieciństwa. Nieraz na pozór takie osoby potrafią poradzić sobie z syndromem DDD na zewnątrz, jednak tłumione emocje objawiają się w reakcjach ciała. Takie objawy DDD to między innymi problemy z koncentracją, duszności, nudności, bóle brzucha, kłucia w klatce piersiowej i podobne oznaki charakterystyczne dla zaburzeń lękowych. Często to te symptomy osób z syndromem DDD stają się impulsem do skorzystania z porady specjalisty i sięgnięcia po pomoc w pokonaniu syndromu DDD.

Role DDD

Role osób z syndromem DDD – bohater rodziny, powiernik

Dzieci DDD często przyjmują w swojej rodzinie różne role, które mają pomóc ustabilizować i zbalansować sytuację rodzinną. Jedną z takich ról jest bohater rodziny. To zazwyczaj świetny uczeń lub uczennica, dziecko odpowiedzialne i chętnie pomagające w domu. Takie dzieci z syndromem DDD radzą sobie dobrze w obowiązkach domowych, gdyż ciąży na nich przekonanie, że to one są odpowiedzialne za całą rodzinę. Nieco podobną rolą jest powiernik – dziecko DDD staje się wówczas powiernikiem rodzica lub obydwojga z nich, stara się też odsunąć własne emocje, by skupić się na uczuciach dorosłych członków rodziny. Takie funkcjonowanie osób z DDD i pomoc rodzicom w czasie, gdy to oni powinni zapewniać dziecku poczucie bezpieczeństwa, nie pozostaje bez wpływu na jego rozwój emocjonalny.

Role osób z syndromem DDD – kozioł ofiarny, maskotka, niewidzialne dziecko

Inne role osoby z syndromem DDD w domu rodzinnym to kozioł ofiarny, maskotka lub niewidzialne dziecko. Kozioł ofiarny jest w pewnym sensie odwrotnością bohatera rodziny – ma problemy z nauką, pojawiają się problemy wychowawcze, niewłaściwe zachowania, agresja. Taki syndrom DDD przyczyny ma w próbie zwrócenia przez dziecko uwagi na siebie i zachęcie dla rodziców, by negatywne emocje wyładowali na nim. W ten sposób niejako „usprawiedliwia” rodziców, biorąc winę na siebie. Z kolei maskotka to rola, w której dziecko odwraca uwagę rodziców od problemów w inny sposób – żartując, umilając czas, starając się ich zrelaksować. Często jednak przez to przestaje być przez nich traktowane poważnie, a jego potrzeby stają się niedostrzegalne, co rzutuje na problemy Dorosłego Dziecka z rodziny Dysfunkcyjnej. Podobny problem niedostrzegalności pojawia się w przypadku pełnienia roli niewidzialnego dziecka – jest ono ciche, wycofane i zajęte swoimi sprawami, czytaniem lub hobby. W ten sposób stara się unikać problemów i odnaleźć bezpieczeństwo, którego brakuje mu w domu rodzinnym. Jednak bez względu na przyjętą rolę, z jaką osoby DDD radzą sobie w dzieciństwie, problem zaniedbań emocjonalnych powraca w dorosłym życiu DDD.

Jak sobie radzić z syndromem DDD? Jak z niego wyjść?

Czy trudno dostrzec syndrom DDD – jak poradzić sobie i pomóc DDD?

Niewiele osób z syndromem DDD zdaje sobie na co dzień sprawę z tego, jak wyglądają przyczyny i diagnoza DDD. Do tego emocje DDD często bywają stłamszone, co nie ułatwia zrozumienia, dlaczego pojawiły się objawy psychosomatyczne lub dany pacjent odczuwa dyskomfort. Z syndromem DDD borykają się nieraz osoby, które szukają pomocy z powodu zaburzeń lękowych czy depresyjnych. Rozpoznanie i leczenie syndromu DDD nie jest więc łatwe (jeśli możemy mówić w tym przypadku o leczeniu syndromu DDD, jako że nie jest to formalnie zaburzenie). Dlatego niezbędna jest konsultacja ze specjalistą – lub nawet kilkoma, którzy określą czy danego pacjenta dotyczy syndrom DDD, oraz pomogą przygotować plan na wyjście z DDD.

Pomoc dla osób z syndromem DDD – jak wesprzeć wyjście z DDD?

Wiele osób, które nie do końca rozumieją tak złożony problem jak syndrom DDD i jego przyczyny, nie zdaje sobie sprawy, że prowadzi życie z partnerem z DDD. Kiedy już się dowiedzą, nieraz za wszelką cenę próbują zaoferować pomoc dla DDD. Jednak syndromem DDD powinni zająć się specjaliści, ze szczególnym uwzględnieniem psychoterapeuty. Ponieważ wiedzą, jak wygląda syndrom DDD i jego przyczyny, potrafią również pomóc DDD poradzić sobie z problemem. Tym bardziej, że wiele osób z syndromem DDD zmaga się z depresją czy napadami paniki.

Psychoterapia dorosłego dziecka z rodziny dysfunkcyjnej

Jak z DDD poradzić sobie w codziennym życiu? Pomoc dla DDD

Choć niektóre osoby z syndromem DDD radzą sobie zaskakująco dobrze, często na konsultacji z psychiatrą, psychologiem czy psychoterapeutą okazuje się, że w ich życiu występują określone deficyty, których uzupełnienie skutkuje znaczną poprawą komfortu życia. W tym właśnie pomaga terapia syndromu DDD. Wyjście z syndromu DDD okazuje się sporym benefitem w życiu rodzinnym i społecznym. Wiele osób obawia się konsultacji, obawiając się, że leczyć syndrom DDD należy farmakologicznie – jednak to psychoterapia DDD jest tutaj główną metodą na wyjście z syndromu. Leki stosowane są zazwyczaj jedynie wtedy, gdy objawy DDD współwystępują z depresją lub innymi chorobami czy zaburzeniami psychicznymi.

Jak poradzić sobie i pomóc DDD? Terapia DDD

Nurt terapii dla dorosłych dzieci z rodzin dysfunkcyjnych zazwyczaj zależy od konkretnego przypadku. Zwykle terapia syndromu DDD ma na celu pomóc uświadomić sobie i regulować emocje dorosłych dzieci DDD w prawidłowy sposób. Syndromu DDD doświadczają osoby o różnych cechach osobowości, dlatego rozpoznanie i leczenie syndromu DDD może przebiegać w odmienny sposób u kilku pacjentów. Warto jednak pamiętać, że wyjście z DDD jest możliwe, a życie z syndromem DDD nie musi być problemem gdy trafimy na fachową pomoc. Psychoterapia DDD jest tu bardzo pomocnym elementem i stanowi ogromną pomoc dla osoby z zespołem DDD.

Bibliografia

1. Dąbrowska, A. (2018). Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, czyli kilka słów o funkcjonowaniu oraz konsekwencjach życia w nieprawidłowym środowisku wychowawczym. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 568, 3-15.
2. Łabno, M. Konsekwencje życia dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej w dorosłym życiu. Praca magisterska pod red. dr hab. Jadwigi Lizak, Repozytorium Wyższej Szkoły Biznesu — National Louis University, Nowy Sącz, 2022.
3. Strzelecka M., Strzelecki, W. Zaburzenia regulacji emocjonalnej u osób pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych. w: Psychologia w naukach medycznych. Tom II. (pod red. Wojciecha Strzeleckiego, Marty Czarneckiej-Iwańczuk, Marcina Cybulskiego), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2012.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą