Zazdrość o byłych partnerów. Kiedy jest chorobliwa?

Czy spotkaliście się z takim stwierdzeniem – „nie ma miłości bez zazdrości?” Ja niejednokrotnie je słyszałam, zarówno w gabinecie terapeutycznym, jak i podczas swobodnych rozmów ze znajomymi, rodziną. Okazuje się, że badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych potwierdzają, że związki w których partnerzy są o siebie wzajemnie zazdrośni są dłuższe niż te, w których zazdrości w ogóle nie ma.

Czy zazdrość w związku jest ważna i potrzebna? Jaka jest różnica między zdrową a chorobliwą zazdrością? Na te i wiele innych pytań postaram się odpowiedzieć w poniższym artykule, zapraszam do lektury.

Czym jest zazdrość?

Zazdrość jest emocją. Podczas tego stanu emocjonalnego dominuje obawa utraty tego, co ma dla nas znaczącą wartość. W kontekście związku jest to strach przed odejściem partnera lub obawa, że mógłby nas zdradzić.

Zazdrość zaczyna się kształtować w dzieciństwie, kiedy w związek dziecko-matka zaczyna wkraczać osoba trzecia. Zazwyczaj jest to ojciec albo coś, co mamę odciąga np. praca, jacyś inni ludzie. Jest to bardzo niemiłe uczucie dla dziecka, ponieważ zaczyna zauważać że musi dzielić się z innymi swoim obiektem miłości.

Zdrowa zazdrość w związku

Zdrowa zazdrość powinna mieć miejsce w związku. Dlaczego? Ponieważ stanowi spoiwo miłości łączącej partnerów. Taka zazdrość powinna pojawiać się w obliczu realnego zagrożenia dla związku.

Zdrowa zazdrość ma swoje korzenie ewolucyjne – osobniki, które nie były zazdrosne, nie są naszymi przodkami. Zazdrość służyła naszym przodkom do przekazywania swoich genów. Na czym to polegało? Pokrótce, mężczyzna który nie był zazdrosny nie był pewny czyje dzieci wychowuje. Natomiast kobieta, która nie była zazdrosna mogła stracić opiekuna, a wtedy jej dzieci mogłyby nie przetrwać.

Kobieca i męska zazdrość

Kobiety zdecydowanie częściej zazdroszczą uwagi, jaką partner poświęca innym kobietom (zdrada emocjonalna). Kobiety mają tendencję do analizowania powodów, dla których ich partner mógłby ich zdradzić (np. atrakcyjniejsza rywalka, niezadowolenie z życia seksualnego, brak namiętności w związku).

Okazuje się, że kobiety doświadczają zazdrości w inny sposób niż mężczyźni – pojawia się smutek, depresja, wycofanie.

Z kolei mężczyźni odczuwając zazdrość, częściej doświadczają gniewu i agresji. Mężczyźni silniej reagują na zdradę seksualną partnerki. Dlaczego? Wracając do korzeni ewolucyjnych, po prostu nie chcą wychowywać nieswoich dzieci. Nie analizują przyczyn, dlaczego partnerka angażuje się uczuciowo w inny związek. Warto dodać, że mężczyźni rzadziej przyznają się do tego, że są zazdrośni.

Zazdrość obsesyjna

Dziecko dorastając zaczyna orientować się, że ma konkurencję do mamy, że nie jest „jedynym” obiektem jej miłości. Jeżeli poradzi sobie z tym, zazdrość będzie się rozwijała w zdrowy sposób.

Problem pojawia się natomiast w sytuacji, kiedy dziecko ma poczucie, że w jakimś sensie wygrało z rodzicem płci przeciwnej. Na przykład chłopiec podsycany aktywnie przez mamę, że jest jej „małym mężczyzną” może żyć w przekonaniu, że jest jedynym obiektem miłości matki, odsuwając tym samym ojca na boczny tor. Dziewczynka z kolei może mieć poczucie, że mama nie ma dla niej znaczenia, jest gdzieś z boku, a ojciec „uwodzi” córkę. Taka sytuacja szczególnie jest widoczna w momencie ostrego konfliktu pomiędzy rodzicami, kiedy żona zostaje zdewaluowana a córka ma poczucie „wyjątkowości”.

Może to doprowadzić u takiej dziewczynki czy chłopca do poczucia, że są najważniejsi dla swoich „obiektów” czyli mamy lub taty. Nie uczą się w związku z tym ze stanem bycia wyłączonym z relacji łączącej ich z ważnymi osobami, na przykład czekaniem kiedy ktoś kogo kochają rozmawia z inną osobą nie poświęca im pełnej uwagi.

Zazdrość o byłych partnerów – kiedy jest chorobliwa?

Zazdrością retroaktywną (inaczej wsteczną) nazywamy zazdrość o byłych partnerów. Przeżywają ją zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Wiąże się z silną reakcją emocjonalną na skutek zetknięcia się oczekiwań odnośnie przeszłości partnera z rzeczywistością. Objawia się natrętnymi myślami, powracającymi scenariuszami i drążeniem przeszłości.

Dlaczego nie jest to zdrowa forma zazdrości? Może być efektem chęci sprawowania kontroli nad drugą osobą na tyle silnie, że chciałoby się władać nią nie tylko w teraźniejszości, ale i w przeszłości. Może pojawiać się również przekonanie, że partner powinien czekać na daną osobę przez całe swoje życie i wstrzymywać się od innych związków.

Zazdrość chorobliwa o przeszłość partnera może przybierać również postać lęku o utratę miłości. Dana osoba tak mocno kocha swojego partnera, że nie jest w stanie pogodzić się z faktem, że kochał on wcześniej kogoś innego. Zazdrosny partner ciągle wątpi w uczucia drugiej osoby. Rozwijają się u niego takie emocje jak smutek, poczucie niesprawiedliwości, pretensje, niedowierzanie, a nawet złość i frustracja.

Przed oczami mam przykład jednej z moich pacjentek, która mimo kilkunastu lat bycia w związku małżeńskim, posiadaniu trójki dzieci, braku zdrad – była poddawana ciągłemu niedowierzaniu ze strony męża w stałość jej uczuć. Mąż pacjentki wracał chorobliwie do związku pacjentki z czasów jej młodości. Pacjentka prowadziła długie rozmowy w tym temacie z mężem, zapewniała o swojej miłości do męża, nie powodowało to jednak poprawy sytuacji. Kiedyś pojawiła się ze łzami w oczach mówiąc, że mąż każe jej poddać się badaniu wariografem.

Chorobliwa zazdrość jest źródłem frustracji nie tylko dla osoby zazdrosnej, ale i dla jego partnera, który zaczyna się dusić w związku. Obsesyjna zazdrość może powodować poważne choroby jak depresja, która może prowadzić również do samobójstwa. Osoby obsesyjnie zazdrosne mają również skłonność do popadania w nałogi.

Jak można sobie poradzić z nadmierną zazdrością?

Poniżej przedstawię kilka zasad, których wprowadzenie może pomóc w okiełznaniu chorobliwej zazdrości. Oto one:

1. Patrz obiektywnie i żyj tu i teraz – obiektywne podejście do siebie, partnera i związku jest niezwykle ważne. Zamień pretensje i podejrzenia na to, co masz aktualnie w swoim związku. Zauważ to, co miłe, powiedz komplement, doceń to co masz.
2. Żyj swoim życiem, nie życiem innych – zamiast skupiać się na tym, jakie były poprzednie partnerki/partnerzy, zadbaj o siebie, poszukaj sobie ciekawego zajęcia, hobby. Podobnie z partnerem, nie ograniczaj jego zainteresowań.
3. Wiara we własną osobę – akceptacja siebie i myślenie pozytywne o sobie pozwoli odzyskać poczucie własnej wartości. To z kolei obniży obawy, że partner znajdzie sobie kogoś innego, lepszego.
4. Panowanie nad własnymi emocjami – wybuchy złości po tym, jak partner rozmawia z osobą płci przeciwnej niestety nie pomagają. Jeśli czujesz niepokój, po prostu porozmawiaj o tym z partnerem w momencie, kiedy nie targają tobą silne emocje.
5. Szczera rozmowa – jest podstawą do rozwiązywania problemów w związku. Kiedy czujesz się niepewnie, porozmawiaj z partnerem ale i wysłuchaj, co ma do powiedzenia.

Chorobliwa zazdrość niestety wpływa destrukcyjnie na związek. Jeżeli zauważyłeś/aś, że w Twoim związku pojawił się problem obsesyjnej zazdrości – reaguj. Może się również zdarzyć, że mimo próby wprowadzenia powyższych zasad sytuacja nie poprawia się, warto wówczas rozważyć spotkanie z terapeutą. Taka konsultacja pozwoli szerzej spojrzeć na to, co się dzieje w związku.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą