Co powoduje zachowania agresywne i jak sobie z nimi radzić?

Kiedy myślę o zachowaniach agresywnych nie mogę pominąć złości. Ważne jest jednak to, aby zrozumieć, że złość jest emocją a agresja zachowaniem.

Złość jest emocją, która ma bardzo zły wydźwięk. Często słyszę, że złość to emocja negatywna, że złość nie jest niczym dobrym, że nie warto się złościć, że złość to słabość, itd. Nic bardziej mylnego. Złość jest również dobrą emocją, tak jak radość. Może wymaga od nas więcej wiedzy na jej temat i sposobów jej wyrażania, ale jest bardzo potrzebna.

Tłumienie złości prowadzi do wielu trudnych doświadczeń psychicznych, np.: jest częstym powodem depresji, odcina nas od innych uczuć, może być przyczyną chorób somatycznych i zaburzeń psychicznych.

Problem jednak jest w tym, że z jakiegoś powodu nie potrafimy sobie radzić z wyrażaniem złości. Dlaczego tak się dzieje? Czy można zapanować nad agresywnym zachowaniem? Odpowiedź na te pytania, Drogi Czytelniku, znajdziesz w dalszej części tekstu.

Skąd się bierze złość?

Powodem złości są najczęściej: przekroczenie granic lub niezaspokojona potrzeba. Czasami potrzeba jest realna a czasami nierealna.

Wyobraźmy sobie sytuację, gdzie motocyklista jedzie ulicą i nagle jakiś samochód zajeżdża mu drogę. Co czuje motocyklista? Pewnie na początku strach a potem złość. Dlaczego? Ponieważ, ktoś przekroczył jego granicę bezpieczeństwa. Co następuje potem? Jeżeli motocyklista pojedzie dalej, to pewnie wyrazi tę złość we własnym zakresie. Może przeklnie pod nosem, może coś pokaże kierowcy, itp.

Jeżeli jednak okaże się, że motocyklista będzie chciał w innych sposób wyrazić złość, to może się zatrzymać przed samochodem, wyjść i wdać się w bójkę. Wtedy mamy do czynienia z zachowaniem agresywnym.

Jak widzimy złość sama w sobie nic nie robi, daje nam tylko sygnał. Problem jest wtedy, kiedy ten sygnał przerabiamy na agresję.

Skąd się biorą w nas zachowania agresywne?

Czasami winę za to ponoszą nasze schematy, których się nauczyliśmy. Jeżeli wychowaliśmy się w środowisku, w którym złość wyrażana była w sposób agresywny to pewnie też tak będziemy robić, nawet nieświadomie.

Innym powodem naszych agresywnych zachowań może być to, co myślimy o sobie. Często osoby, które mają o sobie realne niskie mniemanie, niskie poczucie własnej wartości, mogą używać zachowań agresywnych. Może przypominasz sobie jakąś sytuację, kiedy się obawiałeś, że jeżeli będziesz miękki, to wszyscy cię zignorują. Jak się wtedy zachowałeś?

Zachowania agresywne mogą być utartym sposobem na kontrolowanie środowiska. Jeżeli będę agresywny wszyscy się podporządkują a ja osiągnę swoje cele. Często takie zachowania kwalifikują się do zaburzeń antyspołecznych.

Dwie drogi przepływu emocji – świadoma i nieświadoma

Nie zawsze zachowania agresywne są pod naszą kontrolą. W naszym umyśle są tzw. dwie drogi, którymi impulsy przechodzą, kiedy pojawiają się emocje. Jest tzw. droga górna, impuls emocjonalny przechodzi przez korę czuciową i podwzgórze – wtedy nasze zachowania są świadome. Jest również droga dolna i tutaj impuls przechodzi przez ciało migdałowate pomijając korę czuciową – wtedy nasze zachowanie jest afektywne i nieświadome. Dlatego czasami agresja prowadzi do bardzo tragicznych skutków. Osoba w stanie afektywnym nie kontroluje swoich impulsów i działa automatycznie bez świadomości.

Zachowania agresywne = przemoc

Proszę pamiętać również o tym, że zachowania agresywne to przemoc i takiemu zachowaniu bezwzględnie powinno się stawiać granice. Nikt nie ma prawa przekraczać naszych granic. Nikt nie ma prawa być wobec nas agresywny. Dlatego warto o tym pamiętać i świadomie stawiać granice takiemu zachowaniu. Stopień bliskości nie ma żadnego znaczenia.

Jeżeli doświadczasz przemocy lub jesteś agresorem, warto abyś nad tym zaczął pracować dla dobra siebie i innych. Nie reagowanie na agresję, jeżeli ją widzisz w swoim środowisku jest cichym przyzwoleniem.

Co robić, kiedy czujesz, że Twoje zachowania są agresywne?

1. Warto sobie je uświadomić.
2. Zapytać siebie, czy chcesz zmiany?
3. Jakie masz korzyści z tego zachowania, a jakie straty?
4. Jakie sytuacje powodują, że zachowujesz się agresywnie? Czyli, jaka twoja potrzeba jest niezaspokojona lub jaką granicę ktoś przekroczył?
5. Naucz się innego sposobu wyrażania złości. Tutaj pomocne mogą być: trening asertywności, trening zastępowania agresji, trening porozumienia bez przemocy.
6. Naucz się rozpoznawania swoich emocji i przeżywania ich w sposób konstruktywny.
7. Pomocne są również różne techniki relaksacyjne, które pozwalają Ci się odprężyć i skierować uwagę na twoje ciało.

Na naszym blogu powstał również wpis na temat tego, jak radzić sobie z niekontrolowanymi napadami złości – Wybuch, napad, atak złości – jak sobie z nimi radzić?

Czasami praca z zachowaniami agresywnymi jest bardziej skomplikowana niż się wydaje. Bardzo trudno jest ustalić samemu skąd mamy takie zachowanie i dlaczego tak się zachowujemy. Czasami źródła zachowań, naszych potrzeb i naszych granic tkwią głębiej w naszych wcześniejszych doświadczeniach.

Dlatego ważne jest to, aby podczas odkrywania i zmiany swojego zachowania towarzyszył Ci ktoś, kto Ci w tym pomoże i zajmuje się na co dzień zmianą wyrażania złości, w sposób konstruktywny a nie agresywny. I tutaj pomocna może okazać się konsultacja z psychologiem. Dzięki temu Twoje życie i Twoich bliskich nabierze prawdziwej bliskości.

Piotr Benedyk

Prowadzi psychoterapię indywidualną osób dorosłych, pracuje w nurcie ericksonowskim. Specjalizuje się w problemach z kontrolowaniem emocji, zaburzeniach nastroju, w tym w radzeniu sobie ze stresem i złością. Pomaga odbudować poczucie własnej wartości. Czytaj więcej…

Umów online spotkanie z tym terapeutą