Dlaczego idealizowanie partnera może być groźne dla związku?

Melanie Klein, brytyjska psycholożka i psychoanalityczka, w jednej ze swoich prac napisała o idealizowaniu: „im bardziej świat wydaje nam się zagrażający, uszkodzony i niedoskonały, tym większa jest skłonność do idealizacji – czyli obrony przed lękiem, wstydem, zazdrością czy pogardą”.

Jak ten mechanizm obronny może wpływać na postrzeganie partnera i funkcjonowanie w związku ? Przybliżę ten temat w dzisiejszym artykule, rozszerzając spojrzenie poza nurt poznawczo-behawioralny, który jest mi bliski w pracy terapeutycznej.

Idealizowanie – jako przykład zniekształcenia rzeczywistości

Idealizacja jest mechanizmem obronnym składającym się z dwóch etapów. Pierwszy to rozszczepienie obiektu idealizacji na dwie części: dobrą i złą. Drugi etap z kolei wiąże się z zaprzeczaniem istnienia złej części i wyolbrzymianiem tej dobrej części. W skrócie polega to na umniejszaniu wad i dostrzeganiem tylko zalet drugiej osoby.

Pierwszymi obiektami procesu idealizowania są rodzice, opiekunowie, nauczyciele a później partnerzy, w których się zakochujemy. Wiąże się to z postrzeganiem szczególnej więzi i mocy u osób, od których w jakiś sposób jesteśmy zależni emocjonalnie.

Warto wspomnieć, że idealizacja pojawia się w pierwszych etapach zakochania, kiedy to osoby zakochane idealizują swoje połówki. Sskupiają się na zaletach partnera, tworzy się pewne wyobrażenie – jaki chciałabym żeby mój partner był? Owszem, możemy dostrzegać wady, ale ignorujemy je lub uznajemy za mniej istotne.

Dlaczego idealizujemy partnera?

Kiedy może dochodzić do nadmiernej idealizacji w związku? Otóż według psychologów ma to miejsce wtedy, kiedy to jak postrzegamy partnera znacząco przekracza naszą własną pozytywną samoocenę. Podział ról w takim związku może wyglądać wówczas tak, że jedna osoba idealizuje drugą, a ta wiąże ze sobą partnera jakąś formą zależności i przejmuje kontrolę nad związkiem.

Idealizacja zatem jest powszechna wśród osób o zaniżonym poczuciu własnej wartości. Jeśli ktoś czuje się „niewystarczająco dobry” w czymś, może mieć tendencję do wyolbrzymiania pozytywnych cech u innych. Brzmi to mniej więcej tak jak: „jeśli jestem niewiele wart, zakocham się w kimś, kto będzie miał to, czego ja nie mam”.

Idąc dalej, idealizowanie partnera będzie polegało na dopasowywaniu cech partnera do własnych oczekiwań – może to pomóc w zagłuszeniu własnych niezaspokojonych potrzeb emocjonalnych. Idealizowanie nie dopuszcza do świadomości tego, że partner ma jakieś wady. Takie podejście daje tzw. dobrostan psychiczny. Jest to poczucie, że nie ma powodów do niepokoju, że nic nie może zburzyć „idealnej” relacji.

Niestety, w sytuacji konfliktu czy kryzysu w związku, osoba idealizująca partnera może nawet popaść w depresję.

Kiedy idealizowanie partnera staje się groźne?

Okazuje się, że nadmierne idealizowanie partnera przynosi szkody zarówno osobie idealizującej, jak i idealizowanej. Dlaczego?

Osoba idealizowana ma stale wrażenie, że musi sprostać oczekiwaniom swojego partnera. Może sobie nawet zdawać sprawę, że wcale nie jest taka idealna, ale kocha swoją drugą połówkę i chce być dla niej tym najlepszym partnerem. Zaczyna się wchodzenie w rolę osoby z wyobrażenia partnera. Wiąże się to z ciągłym napięciem, uczuciem presji. Może powodować również zamykanie się w sobie, tęsknotę za byciem kochanym takim, jakim jest się w rzeczywistości.

Idąc dalej, idealizowany partner zaczyna wątpić w to, jaki jest naprawdę i zaczyna rozważać, czy nie powinien być w ogóle kimś innym. Jaki jestem? Jaka jest prawda o mnie? Idealizowany partner, który jest świadomy swoich zalet i wad, zaczyna czuć się samotny w relacji.

Z kolei z perspektywy osoby, która idealizuje partnera, takie postrzeganie go przez różowe okulary może prowadzić do porównywania się z nim, wyszukiwania swoich niedoskonałości. Często taki osoby w gabinecie terapeutycznym mówią: „ ja nie wiem dlaczego on ze mną jest, nie zasłużyłem/am na to by z nim/nią być”.

Idealizujący partner ma poczucie, że musi zrobić wszystko żeby zatrzymać partnera, zatracając siebie i rezygnując ze swoich potrzeb. Związek zaczyna mieć charakter wdzięczności za to, że idealny partner chce być w takiej relacji.

Idealizujący partner może przeżywać lęk przed odrzuceniem. Boi się, że zostanie kiedyś sam. W związku z tym podejmuje wszelkie próby by zatrzymać swojego partnera. Nie chce dopuścić do przeżywania przykrych emocji.

Idealizowanie nie pozwala wyłapać niepokojących sygnałów w związku. Skupianie się tylko na pozytywach, oddalanie świadomości wad czy słabości może zaburzyć pełny obraz tego, co się dzieje w relacji. Idealizujące osoby mogą wchodzić w toksyczne związki, nie zauważając że mogą być wykorzystywane.

Jak przestać idealizować?

Zachęcam Cię do wypisania na kartce sytuacji, w których czułaś/eś się źle w relacji (np. ostatni konflikt):

• Czego dotyczyła sytuacja, co zrobił partner, jakie Ty podjąłeś/aś działanie?
• Czy dostrzegasz w tym tylko pozytywy? Czy są jakieś zachowania/reakcje partnera, które byś zmienił?

Spojrzenie na to, co się dzieje w związku z szerszej perspektywy może złagodzić oczekiwanie, że partner powinien być idealny. Jeśli osłabimy idealizację, pojawi się przestrzeń na obiektywne spojrzenie na to, co się dzieje w związku.

Najczęściej jednak zrozumienie indywidualnych mechanizmów idealizacji może wymagać podjęcia psychoterapii. Jeśli masz wrażenie, że ten problem Ciebie dotyczy, zachęcam Cię do kontaktu z psychoterapeutą.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą