Jak rozpoznać alkoholika? Czy mój partner jest uzależniony?

Alkoholizm, czyli uzależnienie od alkoholu, podobnie jak inne uzależnienia objawia się w sposób subiektywny i początkowo trudny do oceny nie tylko przez osoby postronne, ale i samego uzależnionego. Uzależnienie od alkoholu dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety.

Aby prawidłowo zrozumieć objawy, które obserwujemy u osoby pijącej z pomocą przychodzi nam klasyfikacja stosowana w medycynie oraz podział objawów pomiędzy czterema fazami przebiegu choroby, które opiszę w dalszej części tekstu. Zapraszam do dalszej lektury.

Czy to już alkoholizm? Jak rozpoznać początki alkoholizmu?

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą pierwotną, postępującą, śmiertelna oraz przewlekłą. Oznacza to również, że choroba jest procesem, który ma swoje fazy a w nich objawy. Przedstawię teraz rozwój choroby oraz charakterystykę poszczególnych faz.

Faza wstępna

Faza wstępna – picie towarzyskie, to głównie objawy psychologiczne, które dla postronnego obserwatora będą praktycznie niezauważalne. Osoba uzależniona będzie piła tu tak, jak osoby sięgające po trunki okazjonalnie, a więc na imprezach, urodzinach czy w gronie znajomych.

Różnicą pomiędzy osobą popadającą w uzależnienie i zdrową będzie tu podejście psychiczne – dla potencjalnego alkoholika picie okaże się szczególnie przyjemne i odprężające, w związku z czym zacznie traktować alkohol jako środek na poprawę humoru, złego nastroju czy odstresowanie. Takie osoby mogą podświadomie częściej stwarzać sobie okazje do picia.

Faza ostrzegawcza

Faza ostrzegawcza jest kolejnym etapem nasilenia się objawów alkoholizmu, w którym mogą zacząć pojawiać się luki pamięciowe lub tzw. „urwanie filmu” po spożyciu większych ilości alkoholu. U osób, które na tym etapie należy określać już jako uzależnione, można dostrzec też tendencję do przyspieszania tempa picia np. podczas imprezy, znaczną zmianę zachowania pod wpływem alkoholu oraz ochotę do picia potajemnie i w samotności, ale także żeby „zaprawić” się przed imprezą.

Osoba uzależniona może mieć na tym etapie wyrzuty sumienia z powodu swojego picia. Choć nie dopuszcza jeszcze do siebie myśli, że może być faktycznie uzależniona.

Faza krytyczna

Faza krytyczna to już dość poważny i zaawansowany stan alkoholizmu, w którym osoba uzależniona traci kontrolę nad piciem. Osoby w tej fazie są najczęściej świadome swojego nałogu i stają się na jego punkcie mocno przewrażliwione. Krytyczne uwagi w stronę nadmiernego picia odbierają jako agresję, reagując negatywnie. Często próbując na siłę udowodnić, że wcale nie maja problemu i mogą zrezygnować z picia w każdej chwili. Krótkie okresy abstynencji są tu jednak wyłącznie próbą siły woli, która zawsze kończy się powrotem do picia.

Najważniejsze objawy to porządkowanie życia pod kątem picia, zaniedbywanie pracy, rodziny i życia towarzyskiego, a także fizyczne symptomy w postaci głodu alkoholowego.

Faza przewlekła

Faza przewlekła (chroniczna) jest ostatnim stadium uzależnienia od alkoholu. Wszelkie wyrzuty sumienia i zahamowania przegrywają z nieodpartą potrzebą sięgnięcia po kolejną dawkę alkoholu. Nie ma tu już znaczenia pora dnia, okazja, czy nawet trunek, po jaki sięga osoba uzależniona.

Picie odbija się tu też na zdrowiu, otępiając funkcje intelektualne, obniżając sprawność ruchową, powodując częste bóle głowy czy wymioty z powodu chwilowego odstawienia alkoholu.

Jak rozpoznać alkoholika?

Wiele oczywistych objawów alkoholizmu będzie widocznych dopiero po dłuższej obserwacji osoby uzależnionej i znajomości jej normalnego zachowania, na podstawie którego można stwierdzić odstępstwa od normy. Są jednak sygnały, na które można zwrócić uwagę nawet wtedy, gdy z osobą uzależnioną nie przebywamy na co dzień. Te objawy to:

• zwiększona tolerancja na alkohol – oznacza to, że po pewnym okresie picia spożywanie stałej ilości alkoholu przynosi mniejsze efekty lub, że do osiągnięcia tych samych efektów konieczna jest większa dawka alkoholu;
• głód alkoholowy – jest to stan, który możemy porównać do stanu wywołanego długotrwałym nieprzyjmowaniem pokarmów. Pragnienie jest tak wielkie, że wydaje się nieodparte: wszystkie myśli skoncentrowane są na tym, jak najszybciej zdobyć alkohol i napić się. Dyskomfort nie ogranicza się do psychiki: pojawia się silne ssanie w żołądku, które może przerodzić się w trudny do zniesienia ból;
• koncentracja życia na piciu – przejawia się zmianą dotychczasowych zainteresowań porzucanych albo ograniczonych na rzecz picia lub/i przeznaczanie czasu na zdobycie alkoholu lub uwolnienie się od następstw jego działania;
• utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu – przejawia się tym, że ktoś zakłada, że wypije piwo a potem pojawia się potrzeba sięgnięcia po wysokoprocentowy alkohol. Używanie większej ilości niż się postanowiło, nieudane próby zerwania z nałogiem oraz spożywanie alkoholu kilka dni z rzędu (ponad dwa) przez cały czas będąc w stanie odurzenia;
• picie alkoholu pomimo wiedzy o jego szkodliwości i szkód jakie wyrządzają w zdrowiu, życiu człowieka;
• zespół odstawienia/zespół abstynencyjny – objawy, dolegliwości psychiczne, somatyczne jakich doświadcza osoba, które pojawiają się gdy picie alkoholu jest przerwane lub ograniczone.

Alkoholizm w związku – gdzie udać się po pomoc?

Na początku warto wspomnieć, że życie z pijącym partnerem/partnerką w konsekwencji może doprowadzić do syndromu współuzależnienia (kliknij, by dowiedzieć się więcej), który również wymaga leczenia. Jednak w głównym stopniu to właśnie na partnerze/partnerce alkoholika spoczywa odpowiedzialność za zdrowie współmałżonka/współmałżonki i przymus udzielenia mu pomocy. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Alkoholik rzadko kiedy przyznaje się do swojego nałogu, więc skierowanie go na leczenie odwykowe może wydawać się niemożliwe.

Przede wszystkim trzeba poważnie porozmawiać z mężem/żoną o problemie. Choć to nie jest łatwe – należy powstrzymać żal, gniew i co najważniejsze – nie robić wymówek. Spory i wzajemne wyrzuty nic nie dadzą. Najlepiej przedstawić osobie konkretne konsekwencje i skutki działań, które miały miejsce po wypiciu alkoholu. Pozwoli to zobrazować istnienie problemu i jego skalę.

Kolejnym etapem jest wysłanie partnera/partnerkę na leczenie. W ośrodkach leczenia uzależnienia prowadzone są terapie indywidualne i grupowe przez certyfikowanych psychoterapeutów, które pozwolą stanąć na nogi i rozpocząć nowe życie. W wielu przypadkach skorzystanie z pomocy to jedyna szanse na wyjście z nałogu. Najczęściej ludzie zaczynają szukać pomocy, jak problem ze spożywaniem alkoholu zaczyna ich przerastać. Osoba uzależniona od alkoholu często zatraca kontakt z rzeczywistością. Staje się niepoczytalna, a nawet agresywna, co gorsza – w stanie silnego upojenia – nie zdaje sobie sprawy ze swojego zachowania. Wtedy to rodzina musi interweniować. Trzeba jednak zdać sobie sprawę z tego, że osoba uzależniona od alkoholu nie przestanie pić z dnia na dzień. Jest to proces długotrwały, który wymaga pomocy psychoterapeutycznej i psychologicznej.

Katarzyna Późniewska

Psycholog kliniczny, specjalista terapii uzależnień – prowadzi psychoterapię indywidualną i par. Ponadto specjalizuje się w konsultacjach wychowawczych dla rodziców/opiekunów, oraz w terapii indywidualnej dla nastolatków. Czytaj więcej…