Depresja alkoholowa – przyczyny, objawy, leczenie

Zaburzenia psychiczne i uzależnienie od substancji psychoaktywnej (np. alkoholu) zdarza się stosunkowo często i nosi miano „podwójnej diagnozy”. Bywa, że alkohol ma być „ratunkiem” na zaburzenie psychiczne. Ale zdarza się również, że to substancja psychoaktywna wpływa na uaktywnienie zaburzenia psychicznego.

Często obserwowanym zaburzeniem związanym z alkoholem jest właśnie depresja. Czym właściwie jest depresja alkoholowa? W jaki sposób się przejawia i czy można ją wyleczyć? O tym właśnie będzie poniższy artykuł.

Czym jest depresja alkoholowa?

Depresja alkoholowa jest zaburzeniem psychicznym, w którym obserwujemy objawy typowe dla depresji oraz objawy uzależnienia od alkoholu. Często trudno jest określić, czy pierwsza pojawia się depresja, czy uzależnienie.

Bywa, że objawy depresji pojawiają się jako wyraz „nieradzenia sobie z życiem”. W innym przypadku to „uzależnienie pojawia się jako sposób radzenia sobie z depresją”.

Objawy depresji alkoholowej

Charakterystyczne objawy depresji (utrzymujące się co najmniej 2 tygodnie) to:

• wyraźna utrata zainteresowań lub brak odczuwania przyjemności z aktywności, które dotychczas tę przyjemność dawały;
• brak reakcji emocjonalnych wobec wydarzeń, które dotychczas te reakcje przynosiły (obojętność, zniechęcenie, rezygnacja);
• obniżony nastrój, szczególnie rano;
• wcześniejsze niż zwykle poranne budzenie się;
• wyraźnie obniżony apetyt;
• spadek masy ciała;
• spadek libido.

W depresji obserwujemy tzw. triadę Becka, która objawia się:

• negatywnym postrzeganiem otaczającej rzeczywistości (wszystko co nas otacza widziane jest przez pryzmat negatywnych wydarzeń, selektywność uwagi polega na skupianiu jej na negatywnych wydarzeniach);
• negatywna oceną siebie samego (interpretowanie rzeczywistości przez negatywna ocenę siebie samego – „jestem do niczego”, „nic się nie zmieni bo jestem do niczego”, „wszystko, co mi się zdarza jest wynikiem mojej beznadziejności”);
• negatywną myślą na temat przyszłości („nic dobrego mnie nie spotka”).

Uzależnienie od alkoholu charakteryzuje się zaburzeniami zachowania po spożyciu alkoholu. Dla uzależnienia charakterystyczne są:

• utrata kontroli w związku z częstotliwością i/lub ilością wypijanego alkoholu;
• silna potrzeba spożycia alkoholu;
• fizjologiczne objawy związane z przerwaniem picia alkoholu (tzw. zespół abstynencyjny);
• utrata zainteresowań wobec alternatywnych aktywności (hobby, pasje, inne obszary życia);
• zmiana dawki tolerancji – organizm przyzwyczaja się do danej dawki i dla uzyskania pożądanego efektu trzeba spożyć więcej alkoholu, lub odwrotnie – niewielka ilość alkoholu przynosi oczekiwany efekt;
• uporczywe spożywanie alkoholu pomimo szkód, które występują i są spowodowane piciem alkoholu.

Depresja alkoholowa jest połączeniem tych dwóch zaburzeń. Objawy występują jednocześnie i są często równie nasilone.

Przyczyny depresji alkoholowej

• Depresja pojawia się przed uzależnieniem i alkohol pomaga radzić sobie z jej objawami.

Dla osoby, która boryka się z objawami depresji, alkohol staje się nierzadko sposobem radzenia sobie z obniżonym nastrojem, poczuciem beznadziei. Sięganie po alkohol staje się sposobem radzenia sobie z emocjami. Alkohol ma pomagać w regulowaniu emocji, szczególnie tych trudnych, obciążających (np. smutek, bezradność, żal, poczucie winy, czy krzywdy, itp.).

Osoby w depresji często piją alkohol samotnie. Niewielkie ilości, lecz regularnie jako „lekarstwo na depresję”. Alkohol dość szybko przynosi uczucie ulgi i przyjemności. Łatwo zapomnieć o troskach i trudach dnia codziennego. Problemy są odsuwane na bok, nie obciążają. W takiej sytuacji alkohol wydaje się być skuteczny i w konsekwencji staje się głównym źródłem regulowania emocji. To prowadzi do rezygnacji z innych alternatywnych sposobów radzenia sobie z trudnościami i rozwija się mechanizm nałogowego regulowania emocji.

Alkohol pełni rolę „lekarstwa” na złe samopoczucie, obniżony nastrój, czy brak przeżywania przyjemności.

Ważne jednak, by pamiętać, że alkohol jest depresantem. To oznacza, że działa spowalniająco i hamująco na funkcjonowanie mózgu (zmniejsza neurotransmisję, czyli zmniejsza szybkość przekazywania sygnałów między komórkami nerwowymi) i tym samym wpływa na obniżenie nastroju, pojawienie się smutku, rezygnacji, czy obojętności, wreszcie braku poczucia wpływu na swoje życie.

• Depresja alkoholowa pojawia się często po odstawieniu alkoholu, jako objaw zespołu abstynencyjnego (ta forma trwa około 3 tygodni i objawy ustępują samoistnie).

Po odstawieniu alkoholu organizm reaguje zespołem abstynencji. Pojawia się sporo objawów fizycznych, jako wyraz braku alkoholu w organizmie (drżenie ciała, ból, lęk, niepokój, drażliwość, apatia, obojętność, rezygnacja i inne). Dodatkowo uruchamia się mechanizm, który wywołuje skrajne trudne emocje wynikające z oceny siebie samego.

Mechanizm „rozproszonego ja”, bo o nim mowa wpływa na podtrzymanie i rozwój uzależnienia poprzez dezintegrację tożsamości. Co to oznacza? Obraz siebie samego jest niespójny, skrajny – od poczucia mocy i sprawstwa (pod wpływem alkoholu) do poczucia bezwartościowości i pogubienia (z chwilą trzeźwienia). Towarzyszy poczucie winy, wyrzuty sumienia, lęk – a alkohol jawi się jako szybki sposób poradzenia sobie z tym stanem. Picie alkoholu ma pomóc z trudnymi uczuciami, jednak w ten sposób mechanizm wciąż jest podtrzymywany i wzmacniany.

• Kiedy osoba uzależniona uświadamia sobie w jakiej trudnej sytuacji się znajduje – zaczyna się konfrontować z rzeczywistością.

Ludzie uzależnieni to często osoby z niskim poczuciem własnej wartości, z dużą wrażliwością, w poczuciu braku wpływu na swoje życie. Często towarzyszy im uczucie krzywdy i bycia niezrozumianym przez cały świat. Mają dużą trudność w rozwiązywaniu problemów w konstruktywny sposób.

Nieudane próby poradzenia sobie z uzależnieniem bywają deprymujące, a to prowadzi do objawów depresyjnych. Tutaj istotne jest w jaki sposób osoba postrzega siebie. Jeśli negatywnie, czyli ma tendencję do interpretowania zjawisk i okoliczności w sposób obciążający siebie samego – szybko może rozwinąć się epizod depresyjny: „To wszystko przez to jaki jestem”, „Jestem do niczego”, „Jestem beznadziejna”.

• Depresja alkoholowa może też pojawić się w okresie abstynencji, kiedy osoba uważa, że poradziła sobie z problemem, a następuje okres nawrotu choroby (np. zaczyna odczuwać głód alkoholowy, pojawia się lęk i niepokój).

Najprościej mówiąc, abstynencja to okres, w którym osoba powstrzymuje się od spożywania alkoholu. Jednak abstynencja to nie to samo co trzeźwość.

Bycie trzeźwym to system wartości, przekonań, zasad moralnych, etycznych, które mają pozwolić na to, by żyć w nowy, trzeźwy sposób. Trzeźwość sama w sobie staje się wartością i źródłem zadowolenia i satysfakcji w życiu.

Utrzymanie abstynencji bez przewartościowania swojego życia będzie źródłem rozczarowań i ciągłych nawrotów – tęsknoty do alkoholu oraz „wspomnień stanu po spożyciu”. A to często staje się źródłem depresji.

Leczenie – gdzie szukać pomocy?

To co ważne – zarówno depresja, jak i uzależnienie może doprowadzić do utraty życia! W związku z tym należy potraktować sprawę poważnie i udać się do specjalisty psychoterapii uzależnień lub psychoterapeuty. Niezbędny jest też kontakt z lekarzem psychiatrą, aby ustalił, czy należy wdrożyć leczenie farmakologiczne (w przypadku depresji często niezbędne).

Psychoterapia będzie polegała w pierwszym kroku na ustabilizowaniu stanu pacjenta:

1. Praca nad utrzymaniem abstynencji, rozpoznanie objawów głodu alkoholowego, poradzenie sobie z wyzwalaczami i sytuacjami zagrażającymi.
2. Praca nad odzyskaniem wpływu na własne życie. Poczucie sprawstwa będzie pozwalać na zbudowanie stabilnego obrazu siebie samego.
3. Z pewnością praca będzie polegać również nad wzmocnieniem własnej samooceny i poczucia własnej wartości. Dalej ważne będzie wypracowanie nowych sposobów radzenia sobie z emocjami.
4. Należy pamiętać, iż uzależnienie ma charakter nawrotowy. Zatem umiejętność radzenia sobie z trudnymi momentami jest niezbędnym i ważnym elementem terapii i całego procesu leczenia.

Na naszym blogu powstał także oddzielny wpis na temat problemu uzależnienia w związku: Terapia uzależnień dla par. Co może zyskać para dzięki takiej terapii?

Proces trzeźwienia dotyczy zadbania o zdrowie fizyczne, zbudowania nowego systemu wartości, rozwoju duchowego, relacji interpersonalnych, relacji z bliskimi, odzyskaniu ról społecznych, zawodowych i wielu, wielu innych obszarów, które w rezultacie prowadzą do satysfakcjonującego życia.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą