Jak przebiega czwarty etap rozwoju dziecka?

Czym charakteryzuje się czwarta faza rozwoju dziecka?

Czwarty etap rozwoju to faza latencji. Obejmuje ostatni okres przedszkola i okres edukacji wczesnoszkolnej. Rozwój społeczny oraz emocjonalno-erotyczny przebiegają tu niejako w ukryciu, wyrażają się przede wszystkim w przyjemności czerpanej z osiągnięć oraz porównywania się z innymi.

Tę fazę charakteryzuje kryzys pomiędzy doświadczaniem własnej produktywności i sprawności, a poczuciem niższości, niesprawności, gorszości. Dziecko jako przedszkolak i uczeń doświadcza swojej sprawczości ćwicząc różne sprawności edukacyjne: liczenie, czytanie, pisanie, rysowanie, powtarzanie tekstów i piosenek. Uczy się myślenia symbolicznego, przyswaja pojęcia abstrakcyjne. Wzbogaca się słownictwo. Wytrwałość, koncentracja uwagi, cierpliwość, ćwiczenie pamięci – to inne podstawowe umiejętności i zdobycze tego okresu. Wzbogaca się zakres umiejętności instrumentalnych. Pojawia się duma z osiągnięć, ambicja, motywacja, porównywanie się i rywalizacja z innymi.

Samoocena, pozycja w grupie oraz uznanie w oczach dorosłych są bardzo silnymi potrzebami

Ważny staje się status w grupie budowany przez osiągnięcia, oceny w przedszkolu, w szkole, w domu. Współpraca w grupie, zabawy tematyczne oraz rozgrywki sportowe stanowią osnowę relacji emocjonalno- społecznych i rozwoju erotycznego. Porażki w nauce szkolnej, sporcie, czy w innych dziedzinach utrudniają integrację. Pracowitość i poczucie kompetencji to podstawowe osiągnięcia tej fazy. U dziecka kształtuje się stosunek do ludzi i umiejętność współpracy oraz na przyszłość stosunek do pracy, planów życiowych, potrzeby kształcenia i dążenia do sukcesu.

Co się stanie, gdy czwarta faza rozwoju nie przebiegnie pomyślnie?

Niepomyślne przejście tej fazy może skutkować trudnościami w identyfikowaniu się z grupą i z pracą, na poczuciu niższości lub na wycofaniu z realizacji swoich pragnień, potrzeb, ograniczeniu horyzontów życiowych i zawodowych, pracoholizmie. Mogą pojawić się tendencje narcystyczne do zbyt krytycznego oceniania siebie i innych oraz ciągłego oczekiwania na ocenę ze strony innych.

Natomiast konstruktywne rozwiązanie konfliktu między pracowitością a poczuciem niższości wyraża się poprzez satysfakcję z własnych, rzeczywistych kompetencji oraz uwolnienia od ciągłego porównywania się z innymi, „sprawdzania się” i narcystycznego lęku przed porażką. Kształtuje się umiejętność rzeczowej, zadaniowej komunikacji i współpracy w grupie. Planowanie własnej aktywności, motywacja uczenia się „dla siebie” wzmacnia samoocenę, poczucie autonomii, pewności siebie.

Na czym polega rola rodziców i opiekunów dziecka?

Wspieranie rozwoju dziecka w trzeciej i czwartej fazie, na które przypada okres edukacji przedszkolnej i pierwszych 4-5 lat szkolnej, polega w ujęciu Eriksona i Piageta przede wszystkim na pomocy w możliwie harmonijnym przechodzeniu tych naturalnych etapów rozwojowych.

Wsparcie w znacznej mierze polega na rozumieniu potrzeb dziecka przez rodziców, opiekunów i nauczycieli oraz akceptowaniu tych potrzeb. Użyteczne może być wykorzystanie rekomendacji Gardnera sformułowanych w jego koncepcji inteligencji wielorakich. Wyróżnił poza tradycyjnym podziałem na inteligencję logiczno-matematyczną i słowno-pojęciową kilka innych: językową, intra- i inter- psychiczną (społeczną), emocjonalną, muzyczną, kinestetyczną, ekologiczną i in. Odpowiadają im różne sensoryczne kanały dostępu wrażeń, spostrzeżeń i doświadczeń oraz różne rodzaje myślenia. Wszechstronna diagnoza w tym zakresie umożliwia skuteczne stymulowanie rozwoju dziecka w nawiązaniu do naturalnych potrzeb, uzdolnień i już zdobytych umiejętności.

Dziecko może być „dobre” w różnych, nie zawsze preferowanych przez szkołę, obszarach uzdolnień i inteligencji. Trzeba poszukać dziedzin możliwego sukcesu u dziecka – nie koncentrować się przesadnie na słabych stronach. To oczywiście nie znaczy, aby pozostawić dziecko same z trudnościami np. szkolnymi, jeśli takich doświadcza.

W poprzednim artykule Trzecia faza rozwoju dziecka – dlaczego bywa kłopotliwa dla rodziców? opisałem w zarysie przebieg wcześniejszej fazy rozwoju.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą