Depresja reaktywna (egzogenna) – przyczyny, objawy, leczenie

Depresja to poważna choroba, a jej objawy należy traktować z powagą. Depresji nigdy nie należy bagatelizować i zawsze należy szukać fachowej pomocy.

W tym artykule, Drogi Czytelniku, chciałabym przybliżyć Ci więcej informacji na temat depresji reaktywnej, zwanej też egzogenną.

Rodzaje depresji

O depresji mówimy, gdy przez okres co najmniej 2 tygodni utrzymują się objawy ją charakteryzujące. Do tych objawów zaliczamy:

• wyraźna utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności, która zwyczajowo była źródłem przyjemności;
• brak wyraźnych reakcji emocjonalnych wobec sytuacji/wydarzeń, które zwykle wywoływały takie emocjonalne reakcje;
• poranne budzenie się – najczęściej około 2 godziny przed czasem;
• obniżony nastrój szczególnie rano;
• utrata apetytu;
• utrata wagi ciała (około 5 %);
• utrata zainteresowań sprawami płci i seksu;
• zauważalne obniżenie energii lub pobudzenia zauważalne przez inne osoby.

Depresja może mieć różne przyczyny i powody. Potocznie rozpoznajemy wiele jej typów, związanych często ze specyficznymi okolicznościami, m.in:

• depresję reaktywną,
• depresję endogenną,
• depresję poporodową,
• depresję sezonową,
• depresję maskowaną,
• depresję młodzieńczą,
• depresję dwubiegunową.

Co to jest depresja reaktywna?

Depresją reaktywną inaczej egzogenną określamy objawy depresji, które są wynikiem trudnej, stresowej sytuacji życiowej. Depresję egzogenną może wywołać utrata bliskiej osoby, jej śmierć, choroba, utrata własnego zdrowia, czy rozstanie z partnerem, także utrata pracy oraz wiele innych czynników związanych z sytuacją życiową.

Najczęściej ma lżejszy przebieg niż depresją endogenna, której źródła poszukuje się w chemii mózgu i najczęściej ma związek z niedoborem noradrenaliny i serotoniny. W przypadku depresji endogennej bardzo często wymagane jest leczenie przez całe życie, również w warunkach szpitalnych.

Depresja reaktywna – przyczyny

Modelem wyjaśniającym depresję reaktywną będzie m.in. model Becka, który zakłada, że najważniejszą rolę w depresji odgrywają tzw. depresjogenne schematy poznawcze. Schematy powstają w okresie dzieciństwa na podstawie ważnego wydarzenia, które ma charakter utraty (np. rozwód rodziców, lub w ogóle utrata ważnej osoby). Schematy, pod wpływem silnego wydarzenia w dorosłości (np. utrata pracy, rozstanie z życiowym partnerem, choroba, przejście na emeryturę, uczestnictwo w wypadku lub inne wydarzenie traumatyczne) aktywizują się i osoba reaguje objawami depresji.

Depresję charakteryzuje tzw. triada Becka:

• negatywne myśli na swój własny temat: „Jestem gorsza niż inni”, „Jestem bezwartościowa”, „Do niczego się nie nadaję”, „Nie warta miłości”, „Zawsze to mnie spotyka”;
• negatywny obraz otaczającej rzeczywistości: „Sytuacja nigdy się nie zmieni”, „To już koniec”, „Tak będzie zawsze”, „Nic mnie nie cieszy”;
• negatywny obraz przyszłości: „Nic się nie zmieni”, „Nie mam planów, nie mam marzeń”, „Zawsze już tak będzie”, „Wszystko skończone”.

Osobom w depresji często towarzyszy charakterystyczny styl myślenia polegający na ruminowaniu, czyli analizowaniu przeszłych zdarzeń i winieniu siebie za nie.

Ruminacje związane są z niedostatecznymi mechanizmami hamowania, w wyniku których „negatywna” informacja związana z bodźcem negatywnym wciąż jest przetwarzana, zatem wciąż jest aktywna: „Dlaczego to zrobiłam?! Mogłam inaczej”, „Jak ja mogłam tak postąpić?!”, „Wszystko przeze mnie”.

Objawy depresji egzogennej

Najczęściej rozpoznawalnymi objawami depresji egzogennej (reaktywnej) są:

• obniżony nastrój;
• apatia, drażliwość;
• wycofanie z kontaktów społecznych;
• alienacja;
• zaburzenia snu;
• zaburzenia apetytu,;
• wyraźny spadek energii, utrata zainteresowań obszarami życia, które do tej pory były źródłem przyjemności;
• niska motywacja do działania;
• problemy z pamięcią, uwagą, koncentracją;
• myśli rezygnacyjne, samobójcze;
• tendencja do sięgania po alkohol lub inne substancje psychoaktywne – żeby nie myśleć, żeby nie czuć.

Jak wspierać osobę z depresją reaktywną?

Osoba w depresji potrzebuje wsparcia oraz empatycznego podejścia. Z pewnością „weź się w garść”, „pora iść dalej” nie będą tu skuteczne. Depresja jest chorobą i uznanie tego faktu oraz, że odczucia osoby chorej są prawdziwe, jest pierwszym krokiem w niesieniu pomocy.

Kolejnym krokiem jest pomoc w podjęciu kontaktu z lekarzem psychiatrą i/lub psychoterapeutą, celem zdiagnozowania przez specjalistę zaburzenia oraz ustalenia, jaka forma pomocy będzie tą najwłaściwszą.

Jak leczyć depresję reaktywną?

Depresja reaktywna (egzogenna) najczęściej leczona jest psychoterapią. W przypadku terapii poznawczo-behawioralnej pacjent ma rozpoznać, jakie doświadczenia życiowe wywołują u niego objawy depresji. Praca polega na wprowadzeniu strategii, które w przyszłości pozwolą osobie chorej poradzić sobie z trudnym/stresującym wydarzeniem życiowym w sposób konstruktywny – tak, aby objawy depresji się nie rozwinęły.

Ważne jest, aby osoba zmagająca się z depresją zrozumiała, jakie schematy depresjogenne są tymi odpowiedzialnymi za jego stan emocjonalny. Rozpoznanie myśli w depresji pozwoli pracować nad wprowadzeniem korekty w związku ze stylem myślenia.

Zrozumienie zależności wynikającej z interpretowania (co myślę o) otaczającej nas rzeczywistości, wpływa na to jak się czujemy – jak reaguje nasze ciało, wreszcie jakie podejmujemy zachowania (rezygnacja z aktywności też jest zachowaniem). Sytuacja – co o niej myślę? W zależności od tego co myślę, tak się poczuję. Dalej – moje ciało zareaguje adekwatnie do moich uczuć. Wreszcie, w zależności od tego co pomyślałam – jak się poczułam i jak zareagowało moje ciało – tak się zachowam.

W terapii poznawczo-behawioralnej praca polega na wprowadzeniu interwencji behawioralnych, które mają na celu zwiększenie aktywności poprzez podejmowanie zachowań, które są źródłem przyjemności. Najczęściej wykorzystywanymi technikami są: planowanie aktywności, monitorowanie radzenia sobie i przeżywania przyjemności, nauka samonagradzania, wzmacnianie strategii radzenia sobie z problemami.

Depresja jest chorobą, która może prowadzić do śmierci. Jej objawy zawsze należy traktować z powagą.

Sprawdź, czy objawy, które u siebie obserwujesz mogą sugerować, że powinnaś/powinieneś podjąć kontakt ze specjalistą lekarzem i/lub psychoterapeutą. Podstawowym narzędziem służącym jako wskazówka do rozpoznania objawów depresji może posłużyć Skala Becka. Wynik podpowie, co należy uczynić w trosce o swoje zdrowie i życie.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą