Mobbing w pracy – gdzie szukać pomocy?

Wydawałoby się, że zjawisko mobbingu jest czymś nowym, występującym w „obecnych czasach”. Problem ten występował już dawno temu, natomiast zaczęto o nim mówić głośniej w latach 80 XX w.  Pracownicy świadomi swoich praw coraz śmielej zaczęli mówić, co się dzieje w ich miejscach pracy.

Mobbing to nie zwykła kłótnia pomiędzy pracownikami. Jest to złożone, długotrwałe negatywne oddziaływanie skierowanie na pracownika, które może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, rozwoju depresji, lęków, a nawet do samobójstwa.

Czym jest mobbing? Jakie są przykłady mobbingu w miejscu pracy? Jak można sobie poradzić z mobbingiem? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej, zapraszam do artykułu.

Czym jest mobbing?

Termin mobbing pochodzi od angielskiego „to mob” co oznacza w bezpośrednim tłumaczeniu „rzucać się na kogoś/coś”, „gromadzić się tłumnie”. Przyjęte określenie mobbingu oznacza prześladowanie lub znęcanie się psychiczne, terror psychiczny. Mobbing należy do przemocy psychicznej.

Wyniki badań Lamanna z 2004 r. przeprowadzone wśród pracowników 15 krajów Unii Europejskiej wskazały, że każdego roku  6 mln pracowników (4% wszystkich pracowników) doznaje w miejscu pracy przemocy fizycznej, 12 mln (8%) ulega mobbingowi, a 3 mln (2%) to ofiary prześladowania seksualnego.

W Polsce pojęcie mobbingu zostało ujęte w Art. 94 & 2 Kodeksu Pracy, a jego definicja brzmi:

„Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.”

Jakie są przykłady mobbingu w miejscu pracy?

Psycholog Heinz Leymann wyróżnił pięć kategorii zachowań mobbingowych, wśród nich:

1. Działania, które negatywnie wpływają na społeczne stosunki – np. zakaz wypowiadania się w grupie, izolowanie kogoś od grupy, traktowanie danej osoby „jak powietrze”.
2. Działania, które wpływają na zawodową i prywatną sytuację ofiary mobbingu – np. odbieranie obowiązków, odsuwanie od projektów, a przydzielanie zadań poniżej możliwości i kompetencji pracownika. Z drugiej strony może to być zasypywanie pracownika nadmiarem zadań, wykraczających poza czas pracy.
3. Zachowania, które zaburzają społeczny odbiór ofiary mobbingu przez innych – np. obmawianie, rozsiewanie plotek, poniżanie, ingerowanie w przekonania religijne, polityczne, obrany styl życia, sugerowanie choroby psychicznej.
4. Działania, które wpływają na zdrowie fizyczne ofiary – mieszczą się tu wszelkie działania naruszające cielesność i godność pracownika, np. przemoc fizyczna, molestowanie seksualne.
5. Zachowania, które mają na celu zaburzyć swobodną komunikację – np. przerywanie wypowiedzi, niedopuszczanie pracownika do głosu, robienie nieprzyjemnych aluzji, krytykowanie, grożenie.

Stadia mobbingu

Jak pisałam we wstępie, mobbing jest procesem, zjawiskiem zmiennym, który przechodzi pewne fazy. Poniżej one:

1. Faza dotycząca pierwotnego wydarzenia krytycznego, najczęściej jest to konflikt.
2. Faza stygmatyzacji, piętnowania. Wszelkie działania służą do skrzywdzenia pracownika – wypuszczanie plotek, ograniczanie działania ofiary poprzez krytykę, ignorowanie, zaburzanie relacji interpersonalnych – obrażanie ofiary, poniżanie jej przy innych.
3. Faza izolowania ofiary – występuje tu efekt błędnego koła: szykanowanie ofiary powoduje występowanie u niej objawów psychosomatycznych, zaczynają się pojawiać zwolnienia lekarskie. W związku z tym spada efektywność pracy ofiary, co skutkuje izolowaniem go od reszty grupy.
4. Faza wydalenia pracownika z miejsca pracy.

Jak mobbing wpływa na zdrowie?

Mobbing negatywnie wpływa zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Pogarsza się stan układu odpornościowego, zaczynają się pojawiać choroby, częste przeziębienia, bóle kręgosłupa.

Częstym objawem są pojawiające się problemy ze snem. W weekendy zasypiamy normalnie, natomiast od poniedziałku dopada nas bezsenność lub częste wybudzenia w nocy. Mogą się pojawiać sny o pracy.

Niepokojącym objawem może być także odczuwany niepokój na samą myśl o pracy, poczucie zagrożenia kiedy widzimy, że dzwoni szef. Nasilanie się objawów może prowadzić do rozwoju depresji, stanów lękowych.

Ofiara mobbingu podaje w wątpliwość swoją wartość (obniżona samoocena) oraz własne możliwości i kompetencje. Jej zdolności nawiązywania i podtrzymywania relacji interpersonalnych zostają zaburzone, w wyniku czego nie może ona zaspokoić własnych potrzeb społecznych: przebywania i komunikowania się z ludźmi, budowania trwałych relacji i związków.

Nieprzystosowanie społeczne powoduje izolację i zamykanie się w sobie. Szwedzkie dane statystyczne pokazują, że w ciągu jednego roku 10-20% samobójstw popełnianych jest z powodu terroru psychicznego w pracy.

Gdzie szukać pomocy?

Jeśli czujemy się ofiarą mobbingu, warto odbyć choć jedną konsultację u lekarza psychiatry lub u psychoterapeuty.

Sama zmiana pracy okazuje się często niewystarczająca, gdyż oddziaływanie mobbingu może przynieść długotrwałe skutki podniesionego poziomu lęku czy depresji, które będą się przejawiały również w nowym miejscu pracy.

Mobbing doprowadza do chaosu myślowego, który powoduje utratę pewności co jest rzeczywiste, a co fikcyjne. Innymi słowy może pojawić się utrata pewności do własnych sądów. Dlatego tak ważna jest perspektywa z zewnątrz, która jest możliwa ze strony lekarza czy psychoterapeuty.

Psychoterapia ofiar mobbingu – co warto wiedzieć?

Psychoterapia ofiar mobbingu jest ważnym i potrzebnym elementem dochodzenia do siebie po ciężkich przeżyciach. Pomaga zrozumieć, że tłumienie emocji, poczucie beznadziei, rezygnacja, niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy dotyka wszystkie ofiary mobbingu  i jest czymś, z czym można sobie poradzić.

W bezpiecznych warunkach psychoterapii można uzyskać wsparcie ze strony psychoterapeuty, zrozumieć że nie jest się samemu z tym problemem.

W ramach procesu terapeutycznego zwraca się uwagę na rozwój zachowań asertywnych – po to, aby w przyszłości umieć się obronić i stawiać jasno granice. Nauczyć się poprawnie reagować – stanowczo, ale bez agresji.

***

Podsumowując, zdaję sobie sprawę że wiele osób nie ujawnia problemu bycia ofiarą mobbingu w miejscu pracy, z obawy o jej utratę, o kolejne prześladowania, ocenę środowiska, poczucie że wyjawienie tego problemu jest przejawem słabości. Z drugiej strony jednak głęboko wierzę, że problem ten zaczyna wychodzić „ z cienia”, mówi się coraz szerzej o mobbingu, jest wiele miejsc gdzie można się zwrócić o pomoc. I do podjęcia takiej pomocy szczerze zachęcam – dla własnego lepszego jutra.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą