Lęk separacyjny i jego konsekwencje w dorosłym życiu

Tak jak zostało to już opisane w poprzednim artykule lęki separacyjne występują od około ósmego do dziesiątego miesiąca życia dziecka.

W poprzednim artykule podkreślono wagę odpowiedzi emocjonalnej matki na lęki separacyjne u dziecka. Wszystkie popularne poradniki, portale dla mam i inne tego typu publikacje zachęcają oczywiście do przyjmowania lęków dziecka jako naturalnego etapu jego rozwoju. Dodatkowo proponują, zwłaszcza młodym mamom, konkretne sposoby postępowania wobec niewątpliwych utrudnień, jakie te lęki powodują w sprawowaniu opieki i wychowywaniu dziecka.

Jak reakcje bliskich wpływają na lęki separacyjne?

Jeżeli mama czy inne ważne dla dziecka osoby z otoczenia reagują zaskoczeniem, własnym lękiem, zniecierpliwieniem i stresem wynikającym z bezradności, to u dziecka powoduje to nasilenie lęków. Dochodzi tu do głosu również takie zjawisko jakim jest odczuwanie przez dziecko nadmiernej ważności tego przeżycia wśród innych przeżyć. Reakcje mamy towarzyszące lękom separacyjnym stają się po prostu wyraziste na tle jej zachowania bardziej ustabilizowanych, spokojnych sytuacjach.

Dziecko zaczyna uczyć się tego, że jest w stanie wywołać silną, choćby nawet negatywną reakcję u mamy poprzez np. krzyk i płacz w proteście na jej oddalanie się. Przeżycia międzyludzkie w procesie rozwoju osobowości i w życiu, na każdym etapie rozwoju są najsilniejszymi i najważniejszymi przeżyciami, jakie doświadczamy. Satysfakcja z wywierania wpływu na innych, a zwłaszcza na ważne dla nas osoby, to jedna z najważniejszych i najsilniejszych satysfakcji, jakie przeżywamy.

Dlaczego dzieci narażają się na nieprzyjemne dla nich reakcje?

Paradoks polega na tym, że dziecko, żeby wywołać zainteresowanie i żywą reakcję mamy, opiekunów i innych ważnych osób, przejawia zachowania dla niego samego nieprzyjemne i niepożądane. Chce zwrócić na siebie uwagę, która jest wartością samą w sobie. Można powiedzieć, że dziecku jest trochę „wszystko jedno” czy emocje i reakcja rodziców jest pozytywna czy negatywna. Wiele dzieci nie mogąc doczekać się dostatecznego poziomu uwagi i reakcji ze strony otoczenia zauważa, że dorośli mają zwyczaj silnego reagowania zwłaszcza na to, co negatywne. Dziecko wyprowadza z tego wniosek, że w takim razie warto nawet zachowywać się w sposób wywołujący kary, ale jednak uzyskiwać satysfakcję zwracając na siebie uwagę.

Taka postawa u dziecka, potem u nastolatka, a potem u dorosłego może się utrwalić.

Jakie są konsekwencje lęków separacyjnych w dorosłym życiu?

Taki separacyjny w swoich początkach lęk przed odrzuceniem może powodować sytuację w której np. kobiety wolą skrajne przemocowego agresywnego męża niż samotność (statystycznie rzadziej, bywa że dotyczy to również mężczyzn). Czasem przejawia się to w życiu dorosłych już ludzi w zabawny sposób, który możemy obserwować np. w czasie spotkań towarzyskich.  Rozstawanie się z kimś po spotkaniu towarzyskim może być dla niektórych osób prawdziwym problemem emocjonalnym. 

Przejawem takiej postawy bywają także nasilone kontakty sms, telefoniczne czy mailowe, których częstość stała się w obecnych czasach w relacjach rodzinnych, towarzyskich i miłosnych często czynnikiem prawdziwie destrukcyjnym. Osoby z syndromem lęku separacyjnego wykorzystując środki komunikacji elektronicznej, jak gdyby starają się nie dopuścić do rzeczywistej „osobności” drugiej osoby.

Oczywiście za takimi zachowaniami stoi o wiele więcej złożonych przyczyn, niż utrwalone leki separacyjne. Nie mniej jednak może to być ważny czynnik choćby dlatego, że są to pierwsze lęki społeczne doświadczane z takim nasileniem w życiu 8-9 miesięcznego dziecka. Stąd płynie ważność właściwej pomocy dziecku w uczeniu się, radzenia sobie z emocjami na tym etapie. Inaczej zachodzi rzeczywiste ryzyko, że „do końca życia” może wpisywać się w przeżywanie relacji międzyludzkich schemat obawy przed zostawieniem, porzuceniem, a nawet krótkim rozstaniem.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą