Co robić, kiedy zakupy wymykają się spod kontroli? Jak leczyć zakupoholizm?

Robienie zakupów często daje dużą przyjemność – czy to możliwe aby stało się ono uzależnieniem? W niniejszym artykule skupimy się na jednym z uzależnień behawioralnych – zakupoholizmie (kompulsywnego kupowania).

Co to jest zakupoholizm?

Zakupoholizm jest uzależnieniem podobnym do innych zachowań kompulsywnych, takich jak: seks, hazard, gry komputerowe, itp. Tak jak w podanych przykładach zachowań – nie każda osoba, która współżyje, gra w karty czy na komputerze, jak i nie każda, która jest kupującym, staje się uzależniona.

O uzależnieniu mówimy wtedy, gdy określone działanie wymyka się spod kontroli. W przypadku zakupów wtedy, kiedy niezaplanowane zakupy stają się antidotum na smutek, gorszy dzień, niepowodzenie, nudę, trudności z jednoczesną niemożnością rezygnacji z nich.

Najczęściej w trakcie zakupów osoba uzależniona odczuwa dużą radość, czasem wręcz euforię, zapomina o trudnościach. Niestety ten stan nie trwa wiecznie. Po nim nadchodzą wyrzuty sumienia, złość, rozczarowanie sobą, lęk przed sukcesywnie traconą stabilnością finansową.

Objawy uzależnienia od zakupów

Jak rozpoznać, kiedy ta przez wszystkich wykonywana czynność staje się niebezpieczna? Do alarmujących objawów możemy zaliczyć:

• Traktowanie zakupów jako lekarstwa na trudności, problemy, smutki.
• Obsesje i podniecenie na punkcie planowania zakupów oraz czasu kiedy będzie można je zrealizować (oczekiwanie w napięciu np. na zakończenie dnia pracy i natychmiastowe wyjście do galerii handlowej).
• Brak płynności finansowej wynikające z ilości pieniędzy wydawanych na zakupy.
• Pożyczanie pieniędzy od rodziny czy znajomych. Zaciąganie kredytów i pożyczek bankowych przeznaczonych na kolejne zakupy.
• Radość podczas wydawania pieniędzy i poczucie winy po zakończonych zakupach.
• Nieprzemyślane i często niepotrzebne zakupy. Zazwyczaj przychodzące do domu paczki są nawet nie otwarte. Nie chodzi bowiem o to, co kupujemy ale o sam fakt dokonania takiej transakcji.
• Okłamywanie bliskich zarówno w kwestii wysokości kwot przeznaczonych na zakupy, faktu zakupienia przedmiotów, jak i posiadanych kont czy kart bankowych oraz zaciągniętych zobowiązań.

Przyczyny zakupomanii

Omawiane kompulsywne zachowanie nie zostało jeszcze wpisane do Międzynarodowej Kwalifikacji Chorób i Zaburzeń, nie jest też póki co zbyt dokładnie zbadane. Doczekało się już jednak kilku teorii dotyczących przyczyn rozwoju.

Jedna z nich upatruje przyczyny w zaburzeniach kontroli chwilowych impulsów, które z kolei wynikają z nieprawidłowości rozwoju psychicznego jednostki. Inna teoria mówi również o braku umiejętności kontroli ale wynikającej z niedoboru w organizmie serotoniny, która to właśnie odpowiada m.in. za impulsywne zachowania. Trzecie podejście kładzie większy akcent na postrzeganie siebie jako osoby i wskazuje na korelację z poczuciem własnej wartości. Im mniej pozytywny obraz siebie, tym większa potrzeba na rekompensowanie braków poprzez dostarczanie sobie materialnych atrybutów.

Wydaje się, że w dzisiejszym świecie nie można pominąć również roli mediów. Z każdej strony jesteśmy bombardowani przekonywaniem, że szczęście zdobędziemy kupując coraz to nowsze, lepsze produkty, że im mamy czegoś więcej tym lepiej się nam powodzi. Na taką narrację najbardziej narażeni są młodzi ludzie, czyli właśnie ta grupa, w której jest większość osób uzależnionych od zakupów.

Jak leczyć zakupoholizm?

Jak przy każdym uzależnieniu w obszarze koniecznych lub powszechnych zachowań leczenie jest trudne i wymaga wysiłku. Nie można bowiem zupełnie pozbyć się danego zachowania (chodzenia na zakupy).

W przypadku uzależnienia od zakupów zalecana jest terapia indywidualna lub terapia grupowa. Podstawowym celem jest zrozumienie, co jest źródłem występujących kompulsywnych zachowań. Jak napisałam powyżej zakupy stają się sposobem na radzenie sobie z problemami. Trzeba zatem rozpoznać jakie trudności przeżywa jednostka, z czym sobie nie umie poradzić. Następnie pacjent uczy się bardziej konstruktywnych, pozytywnych zachowań, które mają pomóc w radzeniu sobie z codziennością i doświadczanych w niej problemach.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą