Syndrom pustego gniazda – jak sobie z tym poradzić?

Będąc w relacji małżeńskiej/partnerskiej jesteśmy nastawieni na realizację konkretnych celów, a jednym z nich może być wychowanie potomstwa. Faza pustego gniazda jest jednym z etapów życia i obejmuje lata wspólnoty małżeńskiej/partnerskiej po usamodzielnieniu się dzieci i ich odejściu z domu rodzinnego, co najczęściej przypada na kryzys wieku średniego.

Jurg Willi w swojej książce „Związek dwojga. Psychoanaliza pary” scharakteryzował ten etap następująco: „Małżonkowie zdobyli już zestaw kanap i wznieśli ołtarz telewizyjny, w planie mają domek jednorodzinny albo go już zbudowali; nie ma więc właściwie żadnego ważnego zewnętrznego celu, dla którego mogliby żyć, który by ich łączył i wzmacniał. (…) Podczas gdy w fazie kształtowania się rodziny i w jej okresie »produkcyjnym« para podejmowała trudy sięgające granic jej możliwości, a oboje partnerzy marzyli o spokoju i odpoczynku, to teraz, gdy ten stan jest osiągalny, pojawia się wielkie uczucie pustki.”

Czy można poradzić sobie z syndromem pustego gniazda? O tym właśnie będzie poniższy artykuł.

Faza pustego gniazda

Faza pustego gniazda rozpoczyna się w momencie kiedy ostatnie z dzieci opuszcza dom rodzinny. Najczęściej przypada to na wiek 50-60 lat partnerów/małżonków.

Opuszczenie domu rodzinnego przez dzieci wywołuje w rodzicach wiele sprzecznych emocji. Z jednej strony pojawia się wolność i ekscytacja, duma. Z drugiej strony ból i poczucie braku, a tym samym pragnienie zatrzymania dziecka przy sobie. Opuszczenie domu przez dzieci jest na ogół trudniejsze dla matek niż dla ojców ze względu na biologiczną stronę macierzyństwa i ilość czasu poświęcanego potomstwu.

Faza pustego gniazda wiąże się z przeżywaniem kryzysu rozwojowego, który wiąże się z:

• rozstaniem z dziećmi

Kiedy dziecko opuszcza dom rodzinny oznacza to, że rodzice uznają jego autonomię. Dziecko zwiększa dystans fizyczny, ale również ten emocjonalny. W wyniku tego procesu rodzic coraz mniej będzie wiedział co czuje i co przeżywa dziecko. A dziecko powinno się oddalić od tego co przeżywają rodzice i jest to naturalny proces. Bardzo potrzebny, aby doświadczyć własnej autonomii.

• powrotem do modelu sprzed ich narodzin

Małżeństwo/związek partnerski ponownie na nowo staje się diadą: mąż-żona/partner-partnerka.

• nauczeniem się funkcjonowania w nowych rolach, m.in. dziadków i teściów

Syndrom pustego gniazda – co to znaczy?

Syndrom pustego gniazda to inaczej kryzys emocjonalny rodziców dzieci, które opuściły dom rodzinny. Najtrudniejsze są pierwsze dni, tygodnie po wyjściu z domu dziecka, co wiąże się z pojawieniem smutku i przygnębienia.

Jeżeli w tym czasie nastąpiły inne ważne zmiany w życiu, np. przejście na emeryturę, rentę pojawia się duża ilość wolnego czasu, z którą nie wiadomo co zrobić. Może to wzbudzać niepokój oraz uczucie osamotnienia. Te różne zmiany powodują zaburzenie dotychczasowego rytmu i trudność z odnalezieniem się w nowej sytuacji. Jest to sytuacja, która może sprzyjać wzmocnieniu lub pogorszeniu więzi między małżonkami/partnerami.

Jak się objawia syndrom pustego gniazda?

• Zmniejszenie aktywności społecznej małżonków/partnerów

Zaprzestanie aktywności zawodowej i społecznej może nasilić poczucie nieprzydatności.

• Niejasność roli w fazie opustoszałego domu

Dzieje się tak wówczas kiedy dla kobiety/mężczyzny rola rodzicielska stała się jedyną rolą, na której budowali swoje życie. Rola rodzica nadawała sens ich życiu, nadawała poczucie wartości. Kiedy dzieci już nie ma w domu, pojawiają się pytania: „Kim jestem?”, „Ile znaczę?”, „Czy i komu jestem potrzebna/potrzebny?”. W rodzicach rośnie poczucie osamotnienia, opuszczenia i bycia niepotrzebnym.

• Zaburzenia depresyjne

Jeżeli w tym czasie partnerzy/małżonkowie o siebie nie zadbają, będą zamykać się w domu, nie znajdą pomysłu na siebie to stan smutku, przygnębienia może przekształcić się w długotrwałą depresję.

• Uzależnienie od alkoholu

Na tym etapie najczęściej uzależniają się kobiety, co wynika z powodu poczucia osamotnienia, zaburzeń hormonalnych wynikających z menopauzy oraz niekorzystnego bilansu życia.

• Zachowania autodestrukcyjne, m.in. próby samobójcze

Badania pokazują, że na syndrom pustego gniazda częściej zapadają osoby, których związki partnerskie nie są satysfakcjonujące. Choć nie jest to regułą. Doświadczenie fazy pustego gniazda jest trudne zwłaszcza wtedy, kiedy w relacji są jakieś nierozwiązane konflikty oraz wtedy kiedy rodzina jest spajana przez dziecko. Wówczas małżonkowie mogą stwierdzić, że są dla siebie obcy.

Jak sobie poradzić?

Jak można sobie pomóc? Przede wszystkim:

• dać sobie prawo i czas do przeżywania emocji;
• uzyskać zrozumienie i wsparcie ze strony innych bliskich osób;
• zmieniać swój sposób myślenia na temat tego co się wydarzyło: widzieć w wyprowadzce dzieci szansę na coś nowego, na uzyskanie wolności i niezależności, na możliwość realizowania nowych celów;
• ustalać nowe, realistyczne reguły interakcji pomiędzy członkami rodziny;
• poprawiać strategie komunikacji ze współmałżonkiem/partnerem;
• próbować odnowić relację małżeńską poprzez okazywanie sobie wzajemnego zrozumienia i wsparcia oraz poszukanie wspólnej aktywności jako formy wspólnie spędzanego czasu;
• poszukać nowego celu w życiu, np. odbycie wymarzonej podróży, zdobycie nowej umiejętności, realizowanie swoich zainteresowań.

Jeżeli pojawiający się kryzys jest trudny do przejścia, a pojawiające się konflikty między współmałżonkami/partnerami są trudne do rozwiązania, przeżywany smutek się pogłębia, wówczas warto poszukać pomocy u profesjonalisty (psychologa lub psychoterapeuty), sugerowanym rozwiązaniem jest zapisanie się na psychoterapię dla rodziców .

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą