Jak rozpoznać zaburzenie osobowości borderline?

Kiedy rozpoznaje się osobowość borderline?

Poniżej podaję kryteria rozpoznawania osobowości borderline (z pogranicza) wg Klasyfikacji DSM-IV. Schemat zachowań jest zdominowany niestabilnością w relacjach interpersonalnych, w ocenie własnej osoby oraz w zakresie emocjonalnym z charakterystyczną wybuchowością.

Rozpoznanie jest zasadne, gdy obecnych jest co najmniej pięć z poniższych cech:

• podejmowanie rozpaczliwych wysiłków w celu zapobiegnięcia porzuceniu realnemu lub wyimaginowanemu,
• niestałe, ale intensywne związki interpersonalne (i ich krańcowe idealizowanie lub dewaluowanie),
• zaburzenia tożsamości – utrwalony i wyraźnie zaburzony, zniekształcony lub niestabilny obraz własnej osoby lub poczucia własnej wartości,
•  impulsywność w co najmniej dwóch obszarach stanowiących potencjalne zagrożenie dla samego siebie: życie seksualne, wydawanie pieniędzy, używanie substancji psychoaktywnych, ryzykowne prowadzenie samochodu, napadowe objadanie się,
• nawracające zachowania samobójcze, próby lub groźby samobójcze, dokonywanie samookaleczeń,
• niestabilność emocjonalna wywołana nadmierną reaktywnością nastroju,
• przewlekłe uczucie pustki,
• nieadekwatny do sytuacji silny gniew lub brak kontroli nad wybuchami gniewu,
• przemijające, związane ze stresem myśli o charakterze paranoidalnym lub zaznaczone objawy dysocjacyjne.

Charakterystyczny problem osobowości borderline to trudność w jednoczesnym odbieraniu „dobrych i złych” aspektów intencji innych osób. Takie osoby postrzegają je skrajnie, to prowadzi do bardzo zmiennej postawy – od uwielbienia oraz idealizacji wprost do nienawiści. Jest to bolesne dla bliskich, u których pojawia się często poczucie winy, naprzemiennie z uczuciem złości, niechęci, lęku oraz bezradności.

Przykład funkcjonowania osoby z zaburzeniem osobowości borderline

Ania pojawiła się na terapii z powodu problemów w relacji z mężczyznami. Mówi, że nie potrafi stworzyć partnerskiego związku opartego na bliskości i zaufaniu, chociaż bardzo by chciała. Opowiada, że sama siebie nie rozumie. Z jednej strony towarzyszy jej permanentny lęk przed porzuceniem przez partnera (co powoduje, że jest bardzo zazdrosna, kontroluje go m.in. sprawdza jego telefon komórkowy), a z drugiej strony, gdy partner zaczyna się do niej zbliżać to ogarnia ją dziwny niepokój. Wtedy pojawiają się myśli, że ją „pochłonie”- uzależni od siebie, a byłoby to dla niej równie straszne jak odrzucenie.

Ten konflikt wewnętrzny powoduje, że Ania jest w stanie ciągłego, silnego napięcia emocjonalnego, co w konsekwencji prowadzi do częstych kłótni z partnerem. Mówi, że nie potrafi kontrolować swoich emocji. Często w takich sytuacjach wybucha gniewem lub płaczem. Ma poczucie ogarniającej ją pustki, która tak już ją przytłacza, że czasami myśli, że może byłoby jej lepiej gdyby zniknęła.

Jakie są przyczyny występowania osobowości borderline?

Występują trzy główne czynniki warunkujące występowanie tego zaburzenia. Czynniki te przez całe życie wzajemnie na siebie oddziałują i u różnych osób mogą mieć różne znaczenie przyczynowe:

• biologicznie uwarunkowany temperament,
• traumatyczne bądź chaotyczne, niespójne środowisko domowe, które warunkuje psychologiczne funkcjonowanie takiej osoby, zaniedbanie ze strony opiekunów, zarówno przez matkę (postrzegana jako zdystansowana, niezaangażowana lub konfliktowa), jak i przez ojca (często jest fizyczne lub emocjonalnie nieobecny w rodzinie). Pacjent z zaburzeniem osobowości bordeline mógł doświadczyć w przeszłości rozłąki, utraty ważnych osób, przemocy lub być molestowany seksualnie. Bardzo traumatyczne przeżycia kształtują nieufny wzorzec przywiązania do opiekunów, a następnie do innych znaczących osób. Wytwarza się postawa nadmiernej czujności wobec otoczenia, która postrzegana jest często jako wrogość.
• środowiskowy czynnik związany ze zdarzeniami wyzwalającymi „objawy”, na przykład próba stworzenia bliskiej relacji czy usamodzielnienia się.

Metody leczenia pacjentów

Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia. Wielokrotnie łączy się metody psychologiczne z oddziaływaniem farmakologicznym, zwykle ma to charakter doraźny i służy zmniejszaniu nasilenia poszczególnych objawów, np. lęku, depresji, gwałtownych zmian nastoju.

Sensity

Sensity.pl to poradnia psychologiczna, której misją jest pomoc rodzinom w pokonywaniu kryzysów, ze szczególnym uwzględnieniem pracy z parami i małżeństwami, które znajdują się w sytuacji około rozwodowej. Sensity.pl nie mediuje rozwodów, zawsze walczymy o uratowanie związku i rodziny.

Umów online spotkanie z terapeutą