Choroba afektywna dwubiegunowa – czym jest, objawy, leczenie
O chorobie afektywnej dwubiegunowej ostatnio słyszy się dość często. Dotyka często stosunkowo młodych ludzi i może uniemożliwić normalne funkcjonowanie. Jednak wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie pomaga opanować tę chorobę. Czym dokładnie jest choroba afektywna dwubiegunowa i jak można ją leczyć? Oto kilka pytań i kilka odpowiedzi, które pomogą Wam ją zrozumieć.
Choroba afektywna dwubiegunowa – co to za choroba i jak się objawia?
Inaczej zwana psychozą maniakalno-depresyjną, cyklofrenią lub chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD). Jest chorobą psychiczną polegającą na zaburzeniach nastroju, w których naprzemiennie pojawia się depresja i mania. Chory w okresie depresji jest przygnębiony, wycofany, cierpi na bezsenność lub nadmierną senność, traci dotychczasowe zainteresowania i nie potrafi odczuwać przyjemności. Często pojawia się u niego poczucie nieprzystosowania i myśli samobójcze. Gdy zaś wchodzi w fazę manii staje się pełen energii, gadatliwy, pobudzony. Potrzebuje bardzo mało snu, rozsadza go wesołość, która bardzo łatwo przeradza się w gniew. Stan pobudzenia staje się wyczerpujący. Do tego dochodzą irracjonalnie wybujałe ambicje, które – gdy nie znajdują spełnienia – mogą przerodzić się w urojenia prześladowcze.
Czy choroba afektywna dwubiegunowa bywa dziedziczna?
Skłonności do zachorowania na ChAD można dziedziczyć, ale nie jest to warunek konieczny zachorowania. Za powstawanie choroby mogą być odpowiedzialne wadliwe geny, które powodują zaburzenia równowagi neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nastrój i napęd życiowy oraz nieprawidłowe funkcjonowanie komórek układu nerwowego – neuronów. Nie jest jednak też rzadkością, że choroba afektywna dwubiegunowa pojawia się w rodzinach, w których nigdy wcześniej nie występowała. Wówczas za jej powstawanie obarcza się tzw. czynniki środowiskowe. Silne i trudne przeżycia, np. śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy, zawód miłosny, ale także nadmierny stres czy długotrwałe niedobory snu, często poprzedzają epizod chorobowy. Pierwszy jej rzut może objawić się zarówno depresją jak i manią. W przebiegu ChAD nieleczone epizody manii mogą trwać nawet do 4 miesięcy, a depresji do pół roku.
Jak rozpoznaje się chorobę afektywną dwubiegunową?
ChAD bywa trudny do zdiagnozowania. Występuje w dwóch odmianach. Typ 1 ChAD polega na tym, że chory doświadcza depresji i manii. Jeżeli cykl choroby rozpoczyna się od manii dość łatwo rozpoznać chorobę, jeśli zaś od depresji – jednego lub kilku epizodów – zdarza się, że chory jest błędnie początkowo leczony na depresję. Niestety wówczas leczenie jest nieskuteczne. Typ 2 ChAD polega na pojawianiu się naprzemiennie depresji i hipomanii (łagodnej manii), przy czym okresy depresyjne są długotrwałe, a szukający pomocy pacjenci nie informują lekarza o przebytych okresach hipomanii (łagodna mania, mniej zakłóca funkcjonowanie społeczne niż mania), bo nie uznają jej objawów a chorobowe. To utrudnia rozpoznanie choroby.
Zdarza się, że objawy manii i depresji mają płynny przebieg. Przejścia między manią i depresją są bardzo częste, a ich epizody krótkotrwałe (np. dwudniowe). Wówczas objawy te nie mieszczą się w żadnej klasyfikacji ChAD i zaburzenie takie nazywane jest cyklotymią. Wahania nastroju w cyklotymii pojawiają się na skutek trudnych sytuacji życiowych, ale mogą też zapowiadać rozwinięcie się choroby afektywnej dwubiegunowej. Bywa, że choroba afektywna dwubiegunowa występuje z szybką zmianą faz. Występuje ona, gdy epizod depresji, stanów manii lub stanów mieszanych pojawia się w ciągu jednego roku. To dodatkowa trudność w postawieniu diagnozy.
Jakie badania trzeba zrobić, by sprawdzić istnienie psychozy maniakalno-depresyjnej? Lekarze i psycholodzy w Europie rozpoznają ją na podstawie kryteriów zawartych w międzynarodowej klasyfikacji chorób Światowej Organizacji Zdrowia ICD-10. Co to znaczy? Te kryteria to zbiór koniecznych do rozpoznania choroby objawów, przy czym by móc rozpoznać chorobę chory musi zdradzać przynajmniej kilka z nich. Bierze się po uwagę symptomy depresji, manii i hipomanii, ich wpływ na codzienne funkcjonowanie (wywiad z pacjentem i wywiad rodzinny).
Czy z chorobą afektywną dwubiegunową można normalnie żyć?
Wszystko zależy od natężenia objawów. ChAD to poważna choroba, która w ostrych formach może powodować długie okresy niezdolności do pracy i normalnego funkcjonowania. Często niezbędne jest przebywanie w szpitalu. Chory z jej powodu miewa poważne problemy materialne (nie zarabia, a w czasie manii potrafi pozbywać się majątku bez jakiejkolwiek kontroli). Ze względu na to, że chory w czasie manii ma skłonności do zachowań agresywnych oraz ryzykownych zdarza się, że miewa konflikty z prawem, problemy w rodzinie i w innych relacjach. Bywa jednak, że choroba ma łagodny przebieg i okresy manii i depresji nie mają bardzo dużego wpływu na codzienne życie, oprócz nastroju chorego.
Jak leczy się ChAD?
By radzić sobie z chorobą afektywna dwubiegunową potrzebna jest jednoczesne leczenie farmakoterapią oraz psychoterapią. Farmakoterapia pomaga niwelować biologiczne przyczyny choroby, zaś psychoterapia pozwala zrozumieć chorobę oraz nauczyć się radzić sobie z sytuacjami życiowymi, które mogą wywoływać atak. Stosowanie leków wraz z psychoterapią daje większe szanse na uzyskanie długotrwałej poprawy samopoczucia. Właściwe leczenie może wyciszyć objawy nawet na wiele lat, a zdarza się, że po pierwszym epizodzie na zawsze.
W leczeniu najczęściej stosuje się kilka leków jednocześnie. Najczęściej jest to lit, który przyjmuje się z lekami przeciwdrgawkowymi lub przeciwlękowymi albo przeciwdepresyjnymi. Leki dobierane są indywidualnie do pacjenta. Zdarza się, że te wybrane na początku nie są wystarczająco skuteczne, wówczas lekarz zastępuje je innymi. W przypadku nieskuteczności standardowych terapii lekowych, lekarz decyduje o leczeniu eksperymentalnym zalecając estrogeny, nowe leki przeciwdrgawkowe albo leki ograniczające wydzielanie hormonów stresu (adrenaliny, kortyzolu).
Elektrowstrząsy terapią ostatniej szansy
W Polsce stosowana niezwykle rzadko i wyłącznie w stanach zagrożenia życia pacjenta zarówno w manii (skłonność do zachowań ryzykownych), jak i w depresji (zagrożenie samobójstwem) lekarz prowadzący decyduje się na zastosowanie elektrowstrząsów. Polegają one na wywołaniu u pacjenta za pomocą impulsów elektrycznych mocnego wstrząsu padaczkowego, który ma na celu pobudzenie organizmu do prawidłowego wytwarzania neuroprzekaźników. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym i pod wpływem leków zwiotczających, najczęściej 2-3 razy w tygodniu. Powikłaniem po zabiegu bywa utrata pamięci świeżej, jednak objawy te zwykle ustępują po 6 miesiącach.
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!